Bez obawy o przesadę można powiedzieć, że dziennik Iwana Czistiakowa ma w literaturze miejsce w jednym szeregu z takimi utworami, jak „Opowiadania kołymskie” W. Szałamowa, „Archipelag GUŁag” A. Sołżenicyna czy „Inny świat” G. Herlinga-Grudzińskiego.

Czistiakow, moskiewski inteligent, skierowany z wojska do oddziałów wartowniczych NKWD, spędził w łagrze na jednym z odcinków Kolei Bajkalsko-Amurskiej (BAM) rok — od 9 października 1935 do 17 października 1936. Prowadził tam dziennik, który stanowi, jak dotąd, unikalne świadectwo historyczne. Wspomnień ludzi, którzy znaleźli się za drutami stalinowskich kolonii pracy, jest niewiele — w tej sytuacji codzienne zapiski z życia Czistiakowa, przedstawiciela załogi oprawców obozu, prowadzone na gorąco w Gułagu, są wyjątkowym dokumentem epoki.

Oryginał dziennika znajduje się w archiwum towarzystwa Memoriał w Moskwie. Autor był represjonowany w latach 1937-1938, a na samym początku wojny z Niemcami, w roku 1941, zginął na froncie w obwodzie tulskim.

[Bellona, 2012]