Talent Zuzanny Valadon (1867-1938), dziecka paryskiej ulicy, rozwinął się zupełnie samorodnie; swą wiedzę o malarstwie zawdzięcza wyłącznie artystom, których była najpierw modelką i kochanką, później przyjaciółką; do ich galerii należeli najwybitniejsi twórcy epoki – Puvis de Chavannes, Renoir, Toulouse-Lautrec, Degas i inni.

Obdarzona bujnym temperamentem i jako kobieta, i jako artystka, Zuzanna była nie koronowaną królową paryskiej cyganerii, nieraz gorszącą świat zasiedziałych bourgeois. Na jej niełatwe, lecz barwne życie rzucił cień dramat jej syna – dziecka nieślubnego, jakim i ona była – Maurycego Utrillo, którego nawet talent malarski nie mógł uratować od grozy pijaństwa i spowodowanego nim obłędu.

John Storm barwnie ukazuje Paryż ówczesny, pewnym piórem kreśli plastyczne sylwetki malarzy i rzeźbiarzy, których życie wiązało się lub zazębiało z życiem Zuzanny i jej syna. Poznajemy świat owych twórców znakomitych jako artyści, lecz często tragicznych i zwichniętych jako ludzie.

[PIW, 1975]