Pierścień (Baxter Stephen) leży i kwiczy, jeśli idzie o kreację bohaterów. Niestety pod tym względem Baxter zaliczył maksymalną wtopę, bohaterowie są niewiarygodni emocjonalnie, ich reakcje są mało przekonywujące a charakterologia niespójna. Ale nie to jest ważne w tej powieści.

To, co stanowi o genialności powieści Baxtera, to jej koncept fabularny i jego realizacja. Czegoś tak karkołomnego i zakrojonego na tak niesamowitą skalę pod względem rozmachu, czasu, przestrzeni oraz kalibru wydarzeń, dawno nie czytałem. Do tego otoczka science jest maksymalnie hard, ilość twardej wiedzy z zakresu fizyki i chemii jest przytłaczająca, ale jednocześnie fascynująca. Kosmiczne struny, relatywistyczna koncepcja czasoprzestrzeni, procesy zachodzące w gwiazdach na różnych etapach ich rozwoju, soczewkowanie grawitacyjne itp. Z początku rozumiałem z tego wszystkiego trzy po trzy, ale z czasem, także dzięki wydatnej pomocy wujka Google, zaczęło się to wszystko klarować.

Wyjaśnia się przy okazji wiele tajemnic z wcześniejszych trzech tomów Xeelee Sequence wydanych przez Zysk i Ska. I tak, największa z nich, czyli wszechświata z "Tratwy", jest najbardziej zaskakująca. Pojawiają się dalsze losy Michaela Poole z "Czasopodobnej nieskończoności" oraz gwiazdy neutronowej z "Pływu". No i oczywiście sam pierścień Boldera (zaspoileruję tylko zdziebko, że ma on wiele wspólnego z Wielkim Atraktorem). Rewelacja, space-building najwyższego sortu.

Fajnie by było, gdyby ktoś pokusił się o wydanie pozostałych opowiadań i powieści z cyklu Xeelee.