Książka „Nieznane życie Jezusa” składa się z trzech części. Każda z nich napisana jest przez innego autora, stanowią więc niejako odrębne elementy połączone wspólnym tematem.

Część pierwsza, autorstwa Nikołaja Notowicza, jest opisem jego wyprawy do Tybetu około roku 1887. Autor po 1878 r. podejmował wiele podróży na Wschód, w tym do Indii. Jego celem było między innymi poszukiwanie starych zapisów o życiu Jezusa, których kopie znajdują się w archiwach Lhassy.

Opis wyprawy oraz informacje na temat życia mieszkańców Tybetu w tamtym czasie sporządzone są w sposób typowy dla publikacji z końca XIX wieku. Nie możemy oczekiwać reportażu na miarę współczesnych dzieł z tej dziedziny. Nie podważa to w żadnym wypadku merytorycznej wartości tekstu.

W rozdziale „Życie świętego Issy” autor zamieścił treść dwóch zwojów z archiwum w Himis. Przeczytał mu je lama z klasztoru, w którym Nikołaj Notowicz musiał spędzić trochę czasu z powodu choroby, a tłumacz, którego miał ze sobą, przekładał (brak informacji, na jaki język; Notowicz był Rosjaninem, ale znał inne języki).

Część druga, zatytułowana „Na tropach do Himis”, to wyjątki z książki „In Kashmir and Tibet” autorstwa jogina Swamiego Abhedanandy. Książka ta była wydana w języku bengalskim i zawiera tłumaczenie manuskryptu niezależne od tego, które sporządził Notowicz.

Swami Abhedananda w roku 1922 udał się klasztoru w Himis wyłącznie po to, by zweryfikować wersję autora „Nieznanego życia Jezusa”.

Trzy osoby – Prasun Kumarde z Kalkuty, Per Sinclair – amerykański tłumacz zainteresowany kulturą i religią Indii oraz Jayasri Majumdar – nauczyciel języka angielskiego i tłumacz z Kalkuty przetłumaczyli na język angielski dwa rozdziały, 13 i 15, książki „Kaszmir i Tybet”. Zawierają one tłumaczenie manuskryptu z klasztoru w Himis dokonane przez Swamiego Abhedanandę.

Część trzecia, zatytułowana „Zadziwiające odkrycia w Himalajach”, to wyjątki z książek „Altai-Himalaya”, „Heart of Asia” i „Himalaya”, których autorem jest Mikołaj Roerich (1874–1947) – rosyjski archeolog i antropolog.

„W roku 1925 napisał Roerich rozdziały o religii w Sikkim, w Kaszmirze i podróży przez Ladakh. Z manuskryptami odnoszącymi się do życia świętego Issy spotkał się w wielu miejscach. Nie wiadomo dokładnie, w którym z nich jakie wersety przepisał, może to było w Himis, może w innych klasztorach Ladakhu, a nawet w Sikkim. Dokładne miejsce nie jest tak znaczące, jak fakt, że znaczna część tego tekstu jest zbliżona do 60 wersetów wcześniej publikowanych przez Notowicza w Paryżu”*.

Nikołaj Notowicz zwrócił się o opinię odnośnie do swoich odkryć do ekscelencji Płatona - metropolity Kijowa, rzymskiego kardynała, którego autor nie wymienia z nazwiska oraz do kardynała Rotelliego w Paryżu. Wszyscy odradzali publikację, sugerując, że jest ona bez znaczenia lub że jej opublikowanie nie leży w interesie Kościoła chrześcijańskiego.

Książka zawierająca treść zwojów po raz pierwszy ukazała się w 1894 roku, najprawdopodobniej w języku francuskim. W latach 1894–1907 doczekała się siedmiu wydań we Francji, jednego w Lizbonie, a następnie w Chicago. Za każdym razem cały nakład natychmiast znikał z półek, bez echa.

Polska wersja, dostępna dzięki wydawnictwu Aquarius, jest tłumaczeniem z języka angielskiego. Jest to wznowienie z roku 2011, widziałam także egzemplarz tej książki wydanej przez tego samego wydawcę w roku 1993.

Nareszcie mamy okazję zapoznać się z treścią zwojów, w których znajdują się informacje o pobycie Jezusa w Indiach i wyrobić sobie na ten temat własne zdanie.



---
* Nikołaj Notowicz, Swami Abhedananda, Mikołaj Roerich, „Nieznane życie Jezusa”, przeł. Jerzy M. Łatak, wyd. Aquarius, Zakopane 2011, s. 136.