Mówiąc najoględniej - to nie jest powieść na nasze czasy. Na miarę epoki genderu, iPodów i X-Faktorów. To powieść z myszką, brodą, warstwą kurzu. Chodźko jest typowym pisarzem dla polonistów, i to akademickich, bo szkolni pewnie nawet o nim nie słyszeli... A "Pamiętniki kwestarza" są zjawiskiem dla naszych czasów niezrozumiałym.

Czytelnik młodociany nie złapie nawet sensu tytułu, bowiem dziś nie pamiętniki, a blogi się pisze. Kwestarzy zaś nie widywał nikt od dawna, zwłaszcza w tak intrygująco antyklerykalnym kraju, jak dzisiejsza Polska (ale to temat na zupełnie inną rozmowę). Fabuła jest nieomal statyczna - jeździ kwestarz od dworu do dworu i kwestuje, i gawędzi z panami szlachtą o starych dobrych czasach.

Czemu więc daję jako ocenę aż 6? Bo Chodźko jest cudowną ucieczką od czasów pośpiechu i pogoni. Bo prezentuje idyllę szlachecko-chłopskiej zgody, księżowskiego miłosierdzia, umiłowania dawności i ciepła domowego ogniska. Nie ma u Chodźki szaleństw naszych czasów - jest za to piękna polszczyzna, dobrzy ludzie, muzułmanin-patriota (chyba najżyczliwszy portret mahometanina w polskiej literaturze) i zapomniany pejzaż kresowy. Taka - Polska swojska.

Książka Chodźki jest przeznaczona dla wytrwałych, nie zniosą jej ludzie o lewicowych poglądach, antyklerykałowie, dzieci telewizji i nowej matury. Docenią ci, którym miłe są duchowe rozterki rodem z Kraszewskiego czy gawędy Henryka Rzewuskiego. To piękna książka - pod warunkiem, że się cokolwiek tradycyjnie odczuwa idyllę, piękno i ład.