Miałem zacząć czytać prozę krajów byłej Jugosławii, a trafiło mi się do przeczytania kilka tomików poezji autorów z tego regionu Europy. Jednym z nich jest „Prośba o łaskę”, który napisała serbska poetka Desanka Maksimović.

Urodzona w roku 1898 Maksimović w swoich wierszach przedstawia nam głównie człowieka, człowieka, który musi się zmagać z przyrodą oraz z nieubłaganymi prawami historii. "Prośba o łaskę", wydana w roku 1964, ma jeszcze podtytuł: "Dyskusje liryczne nad Księgami Duszana". Kto to jest Duszan? To serbski władca żyjący w XIV wieku, który uchwalił kodeks praw obowiązujących na terytoriach mu podległych. Polemika z Kodeksem Duszana to pretekst do przedstawienia człowieka, nie tylko tego żyjącego w mrokach średniowiecza, ale także tego z każdej innej epoki, razem z jego wadami i zaletami.

Jak napisała we wstępie tłumaczka, "wiersz musi wyrażać określone uczucia i wzruszać; musi odznaczać się maksymalną prostotą i jasnością; musi - w miarę możności od pierwszej do ostatniej linijki - być ładny"*.

I nie sposób się z tym nie zgodzić. Mogę dodać od siebie, że trzeba go jeszcze czuć w sobie, a wiersze Desanki Maksimović spełniają ten warunek i dzięki temu mój "wierszownik" wzbogacił się o następne "ładne" wiersze.

Jeden z moich ulubionych w tym tomiku:

"Dla tych, którzy potykają się na progu"

Proszę o łaskę
dla człowieka prostodusznego,
dla jego zdziwień niepojętych,
dla wiecznie małoletniego,
dla utopisty,
dla ludzi na dudków wystrychniętych,
dla skarbników o rękach czystych,
dla tych, co ciągle snują nić wspomnień,
co wybrali ciszę i marzeń omamy,
dla ludzi niepodobnych do mnie
i dla innych, ze mną tożsamych.

Dla nieuczonych i niezręcznych,
dla tych, którzy potykają się na progu,
których wszystko po trosze męczy,
którzy zawsze szukają ustroni,
których cieszy rzecz drobna, niedroga,
z którymi zawsze chętnie się spotykamy;
dla tych, którzy stąpają tak przytomnie,
jakby kroplę nieśli w dłoni,
dla ludzi, którzy są niepodobni do mnie,
i dla innych, ze mną tożsamych**.


---
* Alija Dukanowić, "Wstęp", w: Desanka Maksimović, "Prośba o łaskę. Dyskusje liryczne nad Księgą Praw Duszana", tłum. Alija Dukanowić, PIW, 1972, str. 7.
** Desanka Maksimović, "Prośba o łaskę: Dyskusje liryczne nad Księgą Praw Duszana", tłum. Alija Dukanowić, PIW, 1972, str. 44.