„Podróże Hektora…” to doskonały XXI-wieczny moralitet, ubrany w szatę historyjki prostej i bezpośredniej niczym czytanka ze szkolnego elementarza. To porównanie jest tu wyjątkowo na miejscu, bowiem autor dość wyraźnie sugeruje, że głównym adresatem jego powieści jest czytelnik stosunkowo młody, któremu pewne pojęcia trzeba objaśnić w sposób konkretny i jak najmniej skomplikowany („teoria to opowieść, którą przekazują sobie dorośli, a która wyjaśnia, na czym coś polega”* itp.). Chociaż nie, właściwie należałoby raczej powiedzieć: prawdziwym adresatem opowiadanej przez Lelorda historii jest nie tyle dziecko w sensie metrykalnym, ile dziecko, które każdy z nas (miejmy nadzieję!) ma w sobie, niezależnie od tego, jaką część swojej osobowości pozwolił mu zająć i czy sam liczy sobie lat 9, czy 99. Bo tylko za pomocą prostego dziecięcego rozumowania i odczuwania jesteśmy w stanie pojąć i przyjąć prawdy najbardziej oczywiste…

A jest ich w tej minipowieści niemało, wszystkie zaś są fragmentami odpowiedzi na te same pytania: „Co ludzi uszczęśliwia, a co unieszczęśliwia”*? czy nasza percepcja i definicja szczęścia zależy od naszego wieku, płci, rasy, a może od wyznawanej religii, uprawianego zawodu lub statusu materialnego? Co sprawia, że z dwóch ludzi żyjących w identycznych warunkach jeden czuje się szczęśliwy, a drugi nie, albo – jeszcze lepiej – że poczucie szczęścia może mieć ten, którego bez wahania określilibyśmy jako skrzywdzonego przez los, nie ma go zaś ewidentny pieszczoszek fortuny?…

Młody psychiatra Hektor, pomimo stosunkowo bogatego doświadczenia zawodowego, ma problem z odpowiedzeniem sobie i swoim pacjentom na te pytania, rusza więc w podróż dookoła świata. Spotyka się ze znajomymi, zaczepia nieznajomych, próbując od każdego – pośrednio czy bezpośrednio – wysondować jego definicję szczęścia, a wnioski, jakie wysnuwa z rozmów, nie zawsze są do końca jednoznaczne… Nad jego rozmyślaniami, czy autor tego chciał, czy nie, unosi się w sposób niemal namacalny duch Małego Księcia (odkryłam to, zanim zajrzałam na ostatnią stronę okładki!), a ta i owa sentencja Hektora wydaje się wyraźnie zaprawiona specyficzną filozofią Kubusia Puchatka. Jednak, by nie popadać w sentymentalizm ani infantylizm, Lelord postarał się te pokrewieństwa z krainą dziecięcych lektur zrównoważyć subtelną, choć wyraźną ironią, z jaką portretuje sporą część powieściowych charakterów (na czele z przedstawicielami własnej profesji) i całych ludzkich zbiorowości (ach, ten wielki kraj, „w którym jest najwięcej psychiatrów na świecie […], najwięcej seryjnych morderców, najwięcej gazet, najwięcej szopów praczy…”*!).

Są książki, które człowiekiem wstrząsają, rzucają go na kolana, przejmują do głębi, zachwycają, zaskakują, oszałamiają – i są takie, które wprawdzie nie odkrywają Ameryki, nie biją rekordów literackiego nowatorstwa, lecz w zamian oczarowują nieuchwytnym jakimś urokiem, jak znany na pamięć kawałek lasu czy ogrodu, który nagle ujrzymy w promieniu słońca padającym pod innym niż zwykle kątem za sprawą szczególnego ułożenia chmur; do nich właśnie zaliczyć mi przychodzi „Podróże Hektora”.


---
* Francois Lelord, „Podróże Hektora, czyli poszukiwanie szczęścia”, przeł. J. Kluza, wyd. Książnica, Katowice 2005.