Latem 1865 roku zadłużony i zrujnowany pisarz – Fiodor Dostojewski - zawarł umowę z wydawcą Stiełłowskim na nową powieść o objętości co najmniej dwustu stron. Miała ona być przekazana do druku do końca października 1866 roku. Jeżeli nie oddano by rękopisu nowej powieści w oznaczonym terminie, wydawca zyskałby prawo własności do wszystkich utworów pisarza, które miały powstać w przyszłości; Fiodor Dostojewski pracował w tym okresie nad wielkim dziełem – „Zbrodnią i karą”, toteż czasu na napisanie tej powieści miał niewiele.

W październiku 1866 roku – na miesiąc przed oznaczonym terminem – autor podyktował stenografistce, Annie Grigoriewnie Snitkin, „Gracza”. Tak powstała powieść – w ciągu jednego miesiąca, jako owoc zakładu, którego stawką było dalsze życie pisarza…

Książka ta nie jest opowieścią o platonicznej miłości i o jej destrukcyjnym działaniu, chociaż na kartach „Gracza” miłość nieustannie się pojawia i jest siłą sprawczą wielu działań podjętych przez głównego bohatera. Nie jest to również powieść o przyjaźni, mimo iż pisarz obrazuje to uczucie pomiędzy Mr. Astleyem, a głównym bohaterem – Aleksym Iwanowiczem. „Gracz” nie jest portretem ówczesnego społeczeństwa, pomimo że Fiodor Dostojewski charakteryzuje na dwustu stronach owej powieści ludzkość: od arystokracji poprzez hazardzistów, oszustów, pijaków i biednych.

Jaką powieścia jest więc "Gracz"?

Jest to bardzo wnikliwe studium uzależnienia, w którym pisarz wykorzystał swoje własne doświadczenia: podczas swojego pobytu zagranicą odwiedzał kasyna i przegrywał w nich znaczne sumy pieniędzy, także oszczędności żony, zastawiał również pamiątki rodzinne. Fiodor Dostojewski, podobnie jak główny bohater jego dzieła, zdawał sobie sprawę z roli, jaką hazard odgrywa w jego życiu, a także z jego wpływu na psychikę człowieka.

Główny bohater utworu wpada w ten nałóg próbując pomóc osobie, którą kocha. Dzięki jego wygranej kobieta, będąca miłością jego życia, mogłaby spłacić długi i zacząć nowe życie. On sam, dzięki temu zwycięstwu, na zawsze stanie się Graczem.

Hazard przypomina trochę cyrograf – kontrakt z diabłem, podpisany własną krwią. Za szczęście płaci się życiem. Ale w utworze tym autor ukazuje, iż – tak naprawdę – każdy człowiek jest tytułowym Graczem, bo życie jest grą, w której stawką jest miłość, szczęście czy przyjaźń.

Dostojewski stworzył powieść ponadczasową. Dzieło będące wynikiem hazardowej gry – stało się najbardziej wnikliwym studium i najsurowszą oceną tej ludzkiej namiętności, jaką jest hazard - nałóg, od którego nie ma ucieczki.