"Trylogia siedmiogrodzka" to wspaniały fresk, którego tłem są kluczowe wydarzenia na Węgrzech w pierwszych latach XX wieku, aż do roku 1914 i wybuchu Wielkiej Wojny. W swym niezwykłym dziele Miklós Banffy (1873-1950) pokazał, że klęska narodu nie wynika jedynie z tzw. niesprawiedliwości dziejowej, lecz przed wszystkim z krótkowzrocznej, obliczonej na doraźny zysk polityki. Tytuły poszczególnych tomów, wzięte z węgierskiego tłumaczenia biblijnej przepowiedni upadku Babilonu, oddają apokaliptyczną wizję odchodzącego świata: mane, tekel, fares - Policzone, Zważone, Podzielone.

W pierwszym tomie losy głównych bohaterów kreślone są w kontekście społecznym i politycznym Austro-Węgier w latach 1904-1906. Kuzyni Bálint Abády i Laszló Gyerőffy są młodzi, przystojni, wykształceni, a przy tym należą do arystokratycznej elity Siedmiogrodu. Obaj popełniają jednak podobny błąd - zakochują się w niewłaściwych kobietach, co mocno komplikuje im przyszłość. Ich życie wypełniają polowania, gra w karty, wyścigi, bale, pojedynki, skandale i romanse, a także próby zarządzania majątkiem. Autor opisuje to wiernie i pieczołowicie, odsłaniając tajemnice klasy społecznej, do której sam przynależy.

Miklós Banffy jawi się tutaj jako doskonały obserwator i znawca ludzkich charakterów. Mistrzowsko portretuje naiwnych idealistów, cynicznych karierowiczów czy opętanych namiętnościami słabeuszy reprezentujących różne warstwy społeczne Siedmiogrodu. Jest on również wytrawnym stylistą - poetyckie opisy sąsiadują tu z potocznymi frazami bohaterów, opowieść niezauważenie przechodzi w projekcję myśli postaci, humor ściera się z ironią, a subtelność z rubasznością.

"Trylogia siedmiogrodzka" porównywana jest do wielkich narracji Lwa Tołstoja, Josepha Rotha czy Giuseppe Tomasiego di Lampedusy.


Hrabia Miklós Bánffy de Losoncz (1873-1950) pochodził z jednej z najznamienitszych i najbardziej wpływowych arystokratycznych rodzin Siedmiogrodu. Był artystą wszechstronnie utalentowanym - pisarzem, grafikiem, reżyserem teatralnym, projektował też kostiumy i scenografię do przedstawień operowych, był intendentem węgierskich teatrów, a z drugiej strony - brał czynny udział w życiu politycznym - jako wojewoda komitatu Kolozsvár, poseł do parlamentu węgierskiego, a także minister spraw zagranicznych Węgier w latach 1921-22. Po tym jak Traktatem z Trianon Siedmiogród został przyznany Rumunii, w 1926 roku Bánffy powrócił w rodzinne strony i zajął się organizowaniem i wspieraniem, także materialnym, instytucji naukowych, kulturalnych, oświatowych, wyznaniowych, których zadaniem było działanie na rzecz mniejszości węgierskiej w Siedmiogrodzie. Brał też udział w tajnych rokowaniach z opozycją antyhitlerowską w Bukareszcie w 1943, w odwecie za co Niemcy spalili jego wspaniały - jeden z największych w całym Siedmiogrodzie! - pałac w Bonchida. Po II wojnie światowej dopiero w 1949 roku pozwolono mu opuścić Rumunię i połączyć się z żoną i córką, które przebywały na Węgrzech. Krótko potem zmarł w Budapeszcie.


[Wydawnictwo Officyna, 2024]