Typ recenzji: oficjalna PWN
Recenzent: Natalia M (porcelanka)

„Nie było jej na mapach długo. Bardzo długo. I nawet miejscowi nie wiedzieli, że jest. Byli stąd, a to wystarczało” [1].

Słowenia – brzmiąca obco i znana raczej jako przystanek w drodze na południe Europy, niż cel podróży. Kojarząca się wciąż bardziej w kontekście byłej Jugosławii, a jednocześnie wolna od stereotypów. Położona „na styku kultur germańskiej, romańskiej, słowiańskiej i węgierskiej” [2] zdumiewa mieszanką wielonarodowości i mnogością lokalnych dialektów. Zuzanna Cichocka przybliża Słowenię, jaką sama poznała – pełną malowniczych krajobrazów, będącą mozaiką różnorodności i kontrastów. Mały kraj wypełniony intrygującymi zwyczajami, ciekawą architekturą i posiadający interesującą historię.

Literacka podróż po kraju na kartach „Słowenii. Małego kraju wielkich odległości” rozpoczyna się od przybliżenia pokrótce dziejów Słowenii i formowania się narodowości. Cichocka opowiada słowami swoich słoweńskich rozmówców o transformacji ustrojowej poprzedzonej konfliktem zbrojnym i powstaniu nowego państwa, pisze w wielkim skrócie o życiu na przełomie XIX i XX wieku, wojnach światowych oraz o funkcjonowaniu Słoweńców w ramach Jugosławii. Złożoność dawnej Jugosławii mimo jej rozpadu przynosiła problem wielonarodowości i koegzystowania ze sobą wielu kultur. I nie brak w „Słowenii” trudnych tematów – dyskryminacji, a nawet prześladowań osób niebędących rdzennymi mieszkańcami. Cichocka rozmawia również z cudzoziemcami, którzy osiedlili się w Słowenii, przemierza kraj, aby nie tylko lepiej poznać jego kulturę, ale i mieszkańców różnych regionów.

„Nazwa Ljubljana według jednej z teorii, zupełnie niepopartej naukowo, pochodzi od słowa ljubljena, „ukochana” [3]. Na kolejnych stronach „Słowenii” czytelnik może poznać miasto od niecodziennej strony i zwiedzić również jego mniej turystyczne zakątki. A także zakochać się - na razie tylko literacko – w malowniczości słoweńskiej stolicy, kulturze i ludziach ją tworzących.


Cichocka porusza także ważne tematy społeczne i polityczne, pisze o prawach kobiet w Słowenii. „Gdy jesienią 2020 roku opowiadałam znajomym Słoweńcom, że w reakcji na zaostrzenie ustawy antyaborcyjnej na ulice polskich miast tłumy wychodzą krzyczeć: „Moja macica to nie kaplica”, przerażeni zapewniali, że u nich taki projekt polityków byłby nie do pomyślenia” [4]. Słowenia prowadzi zgoła odmienną od znanej nam z naszych realiów politykę rodzinną, a jednak nie istnieje w niej problem ze znalezieniem miejsca dla dzieci w publicznych żłobkach czy przedszkolach. Dodatkowo Słoweńcy mają jedną z najmniejszych luk płacowych w Europie, jeśli chodzi o płcie, a sytuacja równouprawnienia kobiet nie budzi zastrzeżeń. Jednocześnie, gdy przez Słowenię przetoczyła się dyskusja o prawie antyaborcyjnym na skutek postulatów prawicowych konserwatystów, to marsz pro-life spotkał się z o wiele liczniejszą kontrmanifestacją, a Słoweńcy nie pozwolili na jakiekolwiek ograniczenia praw kobiet. Przy okazji Cichocka przedstawia w skrócie sylwetki najbardziej znanych Słowenek na przestrzeni dziejów i ich osiągnięcia.

„Uwodzi mnie szczególny stosunek Słoweńców do natury, ich duma i dbałość o nią” [5]. Dostęp do wody gwarantuje w Słowenii konstytucja, lasy zajmują ponad sześćdziesiąt procent powierzchni kraju, a populacja niedźwiedzi brunatnych jest jedną z największych. Słoweńcy mają własny gatunek pszczoły i uwielbiają górskie wędrówki.

„Słowenia” napisana została przystępnym i interesującym językiem, a kolejne rozdziały zawierają nie tylko wiele faktów i ciekawostek, ale także wypowiedzi zwykłych ludzi i anegdot z ich życia. Cichocka zabiera czytelników w podróż po słoweńskich miastach i wsiach, odkrywa to, co nieznane i sprawia, że też chce się wyruszyć jej śladami.



Ocena recenzenta: 4+


[1] Zuzanna Cichocka, „Słowenia. Mały kraj wielkich odległości”, Wydawnictwo Poznańskie 2023, s. 11.
[2] Tamże, s. 12.
[3] Tamże, s. 137.
[4] Tamże, s. 207.
[5] Tamże, s. 290.