Sue Black zdecydowanie nie jest osobą anonimową. Ma nawet swoją stronę w polskiej Wikipedii. Nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby mowa była o aktorce, piosenkarce czy celebrytce, ale pani Black to wykładowca akademicki, autorka książek i podręczników, członek międzynarodowych grup eksperckich, aktywna zawodowo antropolog sądowa, oficer Orderu Imperium Brytyjskiego, doktor honoris causa, laureatka wielu nagród i pochwał. Krótko mówiąc: człowiek orkiestra. W "Co mówią zwłoki" postanawia przybliżyć swoją przygodę z antropologią.

Ciężko jest jednoznacznie sklasyfikować tę książkę. Nie jest to typowa biografia, bo obejmuje tylko pewien konkretny wycinek życia autorki i nie chodzi tu o ramy czasowe. Nie jest to też książka kryminologiczna, chociaż i takie elementy się znajdują. Nie zabrakło nawet miejsca na filozoficzne dywagacje o śmierci. Sue Black prezentuje również sporo różnych ujęć na kwestię ostateczności.

Swoje doświadczenia ze śmiercią autorka prezentuje już od dzieciństwa: nagły zgon lubianego wujka i dorywcza praca u rzeźnika. Pierwsze zajęcia w prosektorium i przeżycia związane ze śmiercią rodziców kończą główny fragment niejako filozoficznej części książki. Opisując pracę antropologa skupia się nie tylko na sprawach kryminalnych, ale również sposobach działania zarówno morderców, jak i specjalistów mających doprowadzić do ich zatrzymania. Wszystko to ma przybliżyć do punktu kulminacyjnego, czyli opisu dwóch przypadków, w których Black musiała przeprowadzać masową identyfikację zwłok. Pierwszy to bestialskie zbrodnie, jakich serbskie bojówki dokonywały w Kosowie pod koniec poprzedniego stulecia, a drugi był wynikiem tsunami, które miało miejsce w 2004 roku na oceanie Indyjskim. "Co mówią zwłoki" kończy się, a jakże by inaczej, przemyśleniami autorki co do tego, jak miałaby wyglądać jej śmierć i czego oczekuje po niej.

Szczerze mówiąc, spodziewałem się po tej książce czegoś nieco innego. Myślałem, że cały nacisk położony będzie na sprawy kryminalne z okazjonalnymi smaczkami z pracy antropologa sądowego. Tymczasem dostałem nieco filozoficzną opowieść o zapracowanej kobiecie, która pomaga nie tylko zmarłym czy nowym pokoleniom medyków. Czy jestem zawiedziony? Bynajmniej. To naprawdę interesująca historia.

Największym plusem "Co mówią zwłoki" jest jej wyważenie. To książka poświęcona śmierci w jej różnych, często najgorszych odsłonach, ale nie zabrakło miejsca na odrobinę luzu czy żartów. Gdzie trzeba, jest refleksyjnie, gdzie można sobie na to pozwolić - humorystycznie. Opisy zbrodni, przede wszystkim bezwzględność konfliktu w Kosowie, chociaż szczegółowe, nie przyćmiewają rdzenia rozdziału czyli ciężkiej pracy antropologicznej, jaką wtedy wykonano.

Sue Black w swojej książce dużo miejsca poświęca znaczeniu, jakie dla współczesnej medycyny, nie tylko sądowej, ma antropologia i praca na prawdziwych ludzkich szczątkach. Często podkreśla znaczenie przekazywania zwłok nauce, wyjaśnia wątpliwości i prezentuje cały proces. Sama również deklaruje, że chciałaby się w ten sposób unieśmiertelnić.

Opowieść o antropologii sądowej, poza prezentacją tej mniej popularnej części pracy kryminologów, może być też pretekstem do poproszenia o pomoc. W jednym z rozdziałów przedstawiono sprawę z 2011 roku, kiedy to odnaleziono zwłoki, prawdopodobnie samobójcy, który do dnia premiery nie został zidentyfikowany. Na końcu książki umieszczono więc komplet informacji, które mogłyby to umożliwić.

"Co mówią zwłoki" to pozycja nie tylko dla fanów tematyki kryminalnej. To przede wszystkim ciekawa historia człowieka, który od wielu lat styka się ze śmiercią na co dzień. Przyjemny styl autorki, ograniczenie medycznej i sądowej terminologii i brak nudy sprawiają, że ciężko się oderwać. Zdecydowanie polecam.