Dysk się cywilizuje. Skoro jest już druk, system sygnalizacyjny, fotografia i film, nieuchronnym następstwem jest udoskonalenie środków lokomocji. A to staje się możliwe dzięki wiejskiemu chłopaczynie, synowi kowala o niezwykłych uzdolnieniach z zakresu nauk technicznych, oraz znanemu nam już dobrze Harry’emu Królowi, który postanawia zainwestować w wynalazek młodego Dicka. W sprawę zaangażują się wszystkie najważniejsze osobistości w mieście, włącznie z Patrycjuszem (który, prawdę powiedziawszy, nie tylko sam się zaangażuje, ale jeszcze kogoś zmusi do zaangażowania, i to takiego naprawdę solidnego!), a skutkiem jej będzie nie tylko szybszy transport owoców morza z Quirmu, ale i … przywrócenie prawowitej władzy w królestwie krasnoludów oraz – pośrednio - rewolucja „genderowa” tamże.

Jak to u Pratchetta – raz się człowiek śmieje jak szalony, raz kiwa głową nad jakąś uniwersalną prawdą, która, choć odziana w nieziemską szatę, zgoła ziemskie ma korzenie – na przykład:
„Mówi się czasem, że grzeczna odpowiedź odpędza gniew, ale teza ta bierze się chyba z nadziei (…). Albowiem nawet uprzejmie wyrażona i grzeczna odpowiedź może niewłaściwą osobę doprowadzić do stanu furii, jeśli o gniew chodziło jej od początku” [1];
„Zawsze było coś, co trzeba zrobić, zanim człowiek może zrobić to, co chce zrobić, i nawet wtedy może zrobić to źle” [2];
„Ludzie często używają argumentu, że starsi czegoś nie zrozumieją, choć w rzeczywistości sami czegoś nie chcą albo nie potrafią zrozumieć” [3];
„Trudno zadbać o bezpieczeństwo czegoś, o czym nie wiemy jeszcze, jak jest niebezpieczne” [4];
„… rząd zwleka, gdy chodzi o pozbycie się bandytów, ponieważ (…) bandyci i rządy mają ze sobą tyle wspólnego, że w dowolnym punkcie świata mogliby zamienić się rolami” [5];
„… świat żyje między tymi, którzy mówią, że czegoś nie da się zrobić, i tymi, którzy mówią, że się da. Doświadczenie mi podpowiada, że zwykle ci drudzy mówią prawdę. To kwestia myślenia w sposób kreatywny” [6];
„…choć łatwo jest radzić sobie z głupotą, to głupota przerażająca jest trudna do zwalczenia. Zastanawiam się, jak wiele strasznych zbrodni zostało popełnionych przez ludzi o dobrych zamiarach, mówiących: Bo ja tylko…” [7];
„… jeśli ktoś za długo miał na języku nienawiść, teraz nie potrafi już jej wypluć” [8].
A dodatkowa premia – i w konsekwencji jeszcze wyższa ocena – za scenkę z panią Skrzyp i panem Gapiem Docsonem, którzy, spotkawszy się w stacyjnej kawiarence, „rozmawiali i rozmawiali o znaczeniach słów i o miłości do słów”[9] oraz za aluzję – dla polskiego czytelnika nie zawsze oczywistą - do pisarki Edith Nesbit i jej książki „Przygoda przyjeżdża pociągiem” („The Railway Children”).

I na deser mała ciekawostka nazewniczo-translatorska: z trzech miejscowości o dziwnych nazwach – w oryginale Twoshirts, Effing Forest i Scrote – polskie nazwy zyskały tylko dwie pierwsze: Dwukoszul i Przny Las. W sumie nie dziwię się Piotrowi Cholewie, że tej trzeciej nie próbował przekładać, bo o ile „Effing” nie ma wydźwięku jednoznacznie obscenicznego („f…ing” z wykropkowaniem wprawdzie czytałoby się jak „ef-ing”, ale gdy się doda to drugie „f”, nie kojarzy się z brzydkim słowem bardziej, niż „przny” z „pieprzonym”), o tyle Scrote ma (pochodząc od łacińskiego scrotum - moszna i wg słowników slangowych będąc równie wulgarne, jak znane wszystkim określenia pozostałej części męskich genitaliów).

[1] Terry Pratchett, „Para w ruch”, przeł. Piotr W. Cholewa, wyd. Prószyński i S-ka, 2014, s. 20.
[2] Tamże, s. 85.
[3] Tamże, s. 125.
[4] Tamże, s. 125.
[5] Tamże, s. 132.
[6] Tamże, s. 187.
[7] Tamże, s. 215.
[8] Tamże, s. 262.
[9] Tamże, s. 217.