Film „Kontakt” z Jodie Foster w roli głównej zaliczany jest do klasyki science-fiction, podobnie, jak pierwowzór, czyli powieść autorstwa Carla Sagana o tym samym tytule. Pewnie część osób teraz się skrzywi i powie, że się nie znam, ale ja nigdy za tym filmem nie przepadałam. Jednak ekranizacja to nie książka, więc zdecydowałam się ją przeczytać. I odkryłam, czego mi w filmie brakowało – energii. Ci, co znają tę powieść, pewnie się zaśmieją, bo nie jest zbyt wartka, ale to nie o tempo akcji chodzi, a o energię głównej bohaterki. Ależ to inteligentna i zadziorna babka z pasją, a tego w kreacji Jodie Foster nie dostrzegłam (wybaczcie, fani filmu). Dlatego dzisiaj będę was właśnie do przeczytania „Kontaktu” zachęcać. A może macie już wyrobioną opinię?

Przypomnijmy sobie, o czym, jest ta książka. Doktor Eleanor Arroway nasłuchuje, ale nie jest szpiegiem. Badaczka szuka pozaziemskiej cywilizacji. Próbuje wyłapać sygnały, które takowa mogłaby generować. „Jest tam jednak tak wiele miejsc do sprawdzenia i takie mnóstwo częstotliwości, na jakich obce cywilizacje mogą nadawać, że wymagany jest systematyczny i cierpliwy program obserwacyjny”[1]. Batalią będzie stworzenie go, bo czy poszukiwanie kosmitów to nauka, czy paranauka? A samo przeszukiwanie nieba wydaje się szukaniem igły w stogu siana. Jednak Eleanor coś odbiera. Głupi żart, przesłanie od boga, a może wiadomość od obcej cywilizacji? Sygnał jest początkiem lawiny. Lawiny pracy polegającej na rozkodowaniu go, ale też lawiny reakcji społecznych, spekulacji, negocjacji (bo powieść przypada na czas rywalizacji USA z ZSRR). Co wniesie on w życie Ziemian?

Czego możecie się spodziewać po „Kontakcie”? Carl Sagan to astronom i popularyzator nauki – zapamiętajcie, bo zaważyło to na charakterze powieści. Po drugie, akcja rozgrywa się między pracownikami naukowymi. Tak, informacji teoretycznych jest sporo. Będę szczera, zrozumiałam je połowicznie, ale to mi wystarczyło, żeby śledzić fabułę. Co jakiś czas autor „wpuszcza” bohatera, któremu też trzeba teorię wytłumaczyć, więc nie czułam się samotna. Do tego Carl Sagan nieźle przełamuje te – skądinąd nieco nużące dla laika – fragmenty. Można powiedzieć, że przeplata rozdziały o charakterze naukowym trochę luźniejszymi, np. dokładnie przedstawia nam jakąś postać. Mnie chyba najbardziej spodobały się właśnie kreacje bohaterów, a szczególnie Eleanor. Energia, jaka z niej bije, zaraża czytelnika chęcią poznania. Inspirują mnie takie postacie, dają paliwo potrzebne do działania. Za „łagodniejsze” fragmenty można uznać też opisy skutków odebrania sygnału – zachowania, decyzje naukowców, polityków, kaznodziejów (tak, wątek religijny też się pojawia), a także zwykłych obywateli. Nie ma się co dziwić, kwestia przybyszów z kosmosu pobudza wyobraźnię.

Mimochodem już wspomniałam, że akcja powieści nie jest szczególnie wartka, ale mi to nie przeszkadzało. Carl Sagan zadał wiele ciekawych pytań i na nie odpowiedział. W „Kontakcie” znajdziemy rozważania na przeróżne kwestie, niekoniecznie związane bezpośrednio z astronomią. Wiadomość od obcych prowokuje „odkrycie się” człowieka. Zatrzymanie się w niektórych miejscach i zastanowienie się, jak ja to widzę, było świetnym ćwiczeniem intelektualnym, ale też sposobem na uporządkowanie swoich poglądów.

„Kontakt” jest jedną z tych powieści, którym trzeba dać czas. Dokładnie przeczytać każdy akapit i go przemyśleć. Może nie brzmi to zbyt zachęcająco, ale takie książki się pięknie odwdzięczają. One nie umykają z głowy, tylko zostają z nami i generują wnioski. Pewnie będziemy musieli trochę przymknąć oko na rozwój technologiczny, jaki zaprezentował nam tu Carl Sagan. Książka pierwszy raz została opublikowana w 1985 roku i... Ujmę to tak, znajdziemy i mniej, i bardziej trafne pomysły. Niemniej biorę to wszystko „na klatę”, bo autor okazał się propagatorem nauki z prawdziwego zdarzenia. Powieść, którą napisał, bawi, uczy i rozwija.

[1] Carl Sagan, „Kontakt”, przeł. Mirosław P. Jabłoński, wyd. Zysk i s-ka, Poznań 2023, s. 57.

[Recenzja była publikowana na blogu oraz innych portalach czytelniczych]