Rec. Katarzyna Malec
Ocena 5,5/6


"Samiec ma w sobie głowę, ręce, nogi i to coś". Taki napis widnieje na jednej ze stron książki Dmitrija Strelnikoffa, rosyjskiego dziennikarza i biologa, żyjącego w Polsce. Rubaszne stwierdzenie. Abstrahując od dosłownego znaczenia cytatu, czy autor, wywołując żartobliwy uśmiech na twarzach czytelników, świadomie nie pozostawia nas z głębszą refleksją? No właśnie. Co takiego ma mężczyzna, a czego nie ma kobieta, co sprawia, że samcom żyje się łatwiej, prościej, a w obiegowej opinii wielu narodów i kultur funkcjonuje przekonanie, że urodzić się chłopcem to jak wygrać los na loterii?

"Fajnie być samcem!" to gatunkowa hybryda. Ni powieść, ni poradnik, obfituje w informacje zoologiczne, aforyzmy i nie gardzi plotkami ze świata "szoł biznesu". A może właśnie trudność w zaklasyfikowaniu stanowi o jej wartości? Otrzymujemy nietypowy produkt, ciekawy, inny, frapujący - oddający naturę mężczyzny, nie banalizujący go, poddający analizie z rozmaitych stron. Narracja prowadzona jest na dwóch płaszczyznach, pierwszą stanowi cykl wykładów o przymiotach, upodobaniach i zachowaniach samca - w analogii do życia erotycznego świata przyrody. Druga to powołanie do życia postaci, mającej pewien zestaw cech autora, a także niebywały problem w postaci kota o wdzięcznym imieniu Włodzimierz i jego samczej tendencji do znaczenia własnego terytorium moczem. Męska solidarność, która uchroniła kocura przed kastracją, to dopiero początek przygód bohatera, specyficznego Wykładowcy, pielęgnującego swe dziwactwa: słoik z hodowlą wymoczków, seanse psychoterapii z profesorem Męczyworem i wspólne noce z współlokatorem o znanym skądinąd nazwisku - Fiodor Dostojewski. Początkowy entuzjazm i rozbawienie przechodzi w zdziwienie, w trakcie lektury opowieść staje się coraz bardziej absurdalna i... coraz mniej strawna, jeśli bierzemy ją na trzeźwo.

Zmaskulinizowana rzeczywistość to treść odrębnych rozdziałów nazywanych wykładami. Każdy z nich ma temat przewodni: "Samiec w świecie zwierząt", "Świat samca", "Samica" itd. Znajdziemy wśród nich odpowiedź na wiele dręczących ludzkość pytań, w tym m.in.: Dlaczego mężczyźni plotkują? Dlaczego kupują seks za prezenty? Jaki jest związek między samcem a alkoholem? Jednym słowem te fragmenty zapewniają czytelnikowi źródło czystej rozrywki i garść popularnonaukowych anegdot. Filozofia życia samca przedstawiona w schemacie seks, piwo i "pornosajty" w analogii do życia przyrody ożywionej wypada zadziwiająco podobnie. Studenci wykładowcy podrapią się w głowę i zapytają: Zaraz, zaraz a więc to znaczy, że nami, najdoskonalszymi, najinteligentniejszymi i jedynymi posiadającymi skłonność do refleksji i autoanalizy istotami, które stąpają po ziemskim padole, którą to ziemię zagarnęliśmy, uciemiężyliśmy i całkowicie udomowiliśmy, też rządzą prymitywne instynkty, będące spadkiem po małpich przodkach? Ano, w rzeczy samej.

To, co uderza (mając świadomość, że książkę w języku polskim napisał Rosjanin), to niesamowite wyczucie słowa, wykorzystywanie jego dwuznacznego brzmienia, błyskotliwy żart językowy, bazowanie na niemal nieuchwytnych dowcipach leksykalnych, zestawianie znaków prowadzące do efektu komicznego, nieskrępowana zabawa językiem. Dowodzi to świetnego opanowania naszej mowy ojczystej przez cudzoziemca, i stosowanie nie tylko dosłownych, ale często ambiwalentnych znaczeń.

Książki tej nie można odbierać całkiem serio. Ale kiedy spojrzeć na nią z przymrużeniem oka, dyrdymały Strelnikoffa, jak zapewne zechcą je lekceważąco nazwać ludzie śmiertelnie poważni, wnet nabiorą nowego sensu i staną się wszechogarniająca prawdą o całym męskim świecie. Dmitrij Strelnikoff uderza też z celnością snajpera w naszą narodową przypadłość - bigoterię. Śmieje się i pokazuje język polskiej pruderyjności, przygląda się tematom tabu, homofobiom i życiu seksualnemu w ogóle. "Fajnie być samcem!" to popis humoru autora i niezwykłego dystansu do własnej osoby, jako przedstawiciela gatunku męskiego. Czy ciebie też na to stać?