"Myślałem, że po tym, jak pierwszy raz zobaczyłem zgładzone żydowskie miasteczko, nic już mną nie wstrząśnie. Bo ile razy może człowiekowi zastygnąć krew w żyłach? Ale kiedy przyjeżdżałem do kolejnego opustoszałego i zdewastowanego miasteczka, miałem to samo poczucie - że kończy się świat i że nie mam już siły patrzeć na tę wstrząsającą, tę bezbrzeżną pustkę po dawnym żydowskim świecie. A jednak za każdym razem budziła się we mnie elektryzująca ciekawość: może tylko tutaj [...] jest tak pusto? Może w innych miastach zagłada nie była całkowita? Czy to możliwe, by wycięto w pień, zgładzono gminę po gminie tak dokładnie, że nic nie zostało? Może ktoś się uratował?".

Mordechaj Canin, fragment książki


"Czy ktoś tego chce, czy nie, owa pustka jest także naszym udziałem, należy do naszego dziedzictwa. Jej skutki wciąż odczuwamy, nawet gdy jako społeczeństwo nie jesteśmy tego świadomi".

Łukasz Krzyżanowski, fragment wstępu


[Wydawnictwo Nisza, 2019]