Rec. Bartłomiej Łopatka
Ocena książki: 4,5/6


Papiestwo, jedna z najdłużej istniejących instytucji w historii świata (ma już prawie dwa tysiące lat), zanotowało w swojej historii mnóstwo mniej lub bardziej chwalebnych epizodów. To również jeden z bardziej kontrowersyjnych symboli katolicyzmu, wokół którego przez wieki narosła aura tajemniczości oraz skandali. John W. O’Malley w "Historii papieży" przedstawia, często w skrócie, jak to naprawdę wyglądało lub, z braku wystarczających dowodów, mogło wyglądać.

Co najważniejsze, autor nie próbuje ukrywać ani usprawiedliwiać niemoralnych, a często zwyczajnie złych ludzi, którzy zasiadali na tronie św. Piotra. Opisuje wszelkie skandale, romanse i niegodne postępowanie papieży, ale robi to ze smakiem - unika sensacyjnego tonu, powołuje się na źródła historyczne, a fakty podaje bez nadmiernych ozdobników. Jednocześnie nie próbuje osądzać przypadków niejednoznacznych (jak na przykład kwestia Hitlera i Piusa XII) oraz wyjaśnia nieprawdziwość pewnych utartych legend (papieżyca Joanna).

Zdecydowaną zaletą książki jest również fakt, że O’Malley nie skupia się na samym opisywaniu historii kolejnych papieży, tego jak byli wybierani i jak toczyły się ich pontyfikaty (choć niektóre wybrane przypadki są bardzo ciekawe) - omawia również ówczesne realia, zwraca uwagę na panujące poglądy, ustroje polityczne, to jak pojmowano funkcję papiestwa oraz duchowieństwa w ogóle, co pozwala na lepsze zrozumienie poszczególnych epizodów z historii tej instytucji.

Nie przeszkadza to książce być pozycją raczej dla laików w kwestiach zarówno historii, jak i papiestwa. O’Malley wiele faktów wyjaśnia, przedstawia je przystępnie bez rozwlekłości i wdawania się w szczegóły, nie znajdują się tutaj również rozważania ani nawet szersze opisy zagadnień teologicznych ani doktrynalnych. By dowiedzieć się o nich czegoś więcej, należy sięgnąć po inne źródło. Z tego też powodu podczas z lektury niewiele nowego wyniosą nie tylko studenci teologii oraz historii, ale nawet zwykli pasjonaci tych dziedzin.

Pomimo przystępności i ogólnej zwięzłości zdarzają się również miejsca, w których autor gubi równowagę pomiędzy opisywaniem rzeczy istotnych i interesujących a skupieniem się na czymś mało znaczącym. Na przykład opis konklawe i towarzyszących mu wypadków, układów politycznych oraz nacisków rozmaitych frakcji zajmuje kilka stron, podczas gdy opis działań papieża elekta tego posiedzenia - ledwie kilkanaście zdań. Jednak "Historia papieży" warta jest uwagi czytelnika, szczególnie jeżeli ten nie ma zbytniego rozeznania w kwestiach historycznych, a dodatkowo chce zweryfikować swoje zdanie na temat głównego urzędu Kościoła Katolickiego. Świetnie sprawdzi się także jako lektura uzupełniająca bądź skarbnica ciekawostek.