Typ recenzji: Oficjalna PWN

Recenzent: Urszula Janiszyn

Kuchnia to coś więcej, aniżeli tylko miejsce spożywania posiłków, przepisy i receptury na dania oraz rozmowy o najbardziej intrygujących i wyszukanych smakach. Kuchnia to bowiem również tradycja, obyczaje i zwyczaje, a pośrednio także i dzieje danego regionu czy też narodu. I właśnie o takim spojrzeniu na kuchnię opowiada znakomita książka Mai i Jana Łozińskich pt. „Historia polskiego smaku: Kuchnia, stół, obyczaje”, której najnowsze wydanie ukazało się właśnie nakładem Wydawnictwa Naukowego PWN.

Spotkanie z tą książką stanowi dla nas niezwykłą podróż w przeszłość naszego kraju, która sięga sobą początków naszej państwowości. A wyprawę tę znaczą relacje historyczne w postaci zachowanych listów, dokumentów i wielu innych pisanych źródeł, które mówią o tym, co jadano na królewskich i książęcych dworach, czym zasmakowywano się w chatach zwykłych ludzi, czy też jak wyglądały ówczesne uczty. To także ciekawe informacje na temat gustów kulinarnych i obowiązujących w danej epoce trendów, zasad zachowania przy stole, jego przystrajania na najważniejsze święta, czy też sprzętu kuchennego, który niejednokrotnie zaskoczy nas swoją postacią.

Książka została podzielona na kilka głównych części, ukazanych w układzie chronologicznym - od czasów Piastów i Jagiellonów, poprzez epokę Sasów i czasy potęgi polskiego ziemiaństwa, a kończąc na trudnym okresie zaborów, dwóch wojnach światowych oraz przedziwnej komunistycznej codzienności aż do końca lat 80. W każdej z tych części znajdziemy pokaźną porcję wiedzy o tym, co wtedy jadano, jak jadano i jak zachowywano się przy ówczesnym stole.

Pewnym zaskoczeniem może być z pewnością to, że nie znajdziemy tu przepisów kulinarnych, których wielu z nas zapewne się spodziewało. Owszem, padają nazwy rozmaitych dań i potraw, ale brakuje opisu procesu ich przygotowania, co w jakiejś mierze może nieco rozczarowywać, ale tylko w niewielkiej. Otóż to historyczno-kulturowe spojrzenie na polską kuchnię i sztukę kulinarną jest już samo w sobie tak barwne, intrygujące, zabawne i podane z niezwykle wyszukanym smakiem, iż możemy pogodzić się z brakiem przepisów na owe czy to staropolskie, czy bardziej nam współczesne dania.

Zaskoczeniem, ale tym razem bardzo pozytywnym, jest również to, że tematyka wykracza poza kąty polskiej kuchni, obejmując też interesujące informacje na temat budowy i funkcjonowania polskich dworów i domów - tych wielkich, jak i tych najzwyklejszych - czy też ukazując wielką rolę sadów, ogrodów, stawów, bliskości lasów. To także nawiązania do tradycji polskich świąt, przygotowania do obchodzenia tych uroczystości, rozmachu, jaki im towarzyszył. Wreszcie nie zabrakło porcji wiedzy na temat polskiego przemysłu okołokulinarnego, kawiarnianego życia mieszkańców, czy też połączenia kuchni ze sztuką, co także kształtowało w znacznym stopniu dzieje polskiej kultury.

Nie można nie wspomnieć o bogactwie różnego rodzaju ilustracji, jak malowidła i ryciny, obrazujące polską kuchnię na przestrzeni całych stuleci, zdjęcia przedziwnych urządzeń kuchennych, czy też - to już z najnowszych dziejów - plakaty promujące polską kuchnię. To ważny i stanowiący dopełnienie barwnej treści dodatek, który w wielkim stopniu uatrakcyjnia samą lekturę, a i daje nam znacznie szerszy i dogłębniejszy wgląd w tytułowe zagadnienie.

Komu poleciłabym ten tytuł w pierwszym rzędzie…? Z pewnością miłośnikom kulinariów i wszystkiego, co z nimi związane. Jednocześnie jednak książka ta ma wiele do zaoferowania również miłośnikom historii, pasjonatom polskiej kultury i wszystkim tym, których ciekawi codzienność życia. Warto bowiem zauważyć, że cechuje ją nie tylko atrakcyjność treści i moc niezwykłych ciekawostek, ale również dobry humor i lekkość przedstawienia tematu. Innymi słowy rzecz ujmując – to książka dla każdego.

„Historia polskiego smaku: Kuchnia, stół, obyczaje”, to pozycja intrygująca, świetnie napisana i w mej ocenie wyczerpująca tytułowy temat w 100%. To wspaniała opowieść o dziejach polskich kulinariów, kuchni i przemianach, jakie zachodziły w tym zakresie na przestrzeni całego tysiąclecia. Ze swej strony gorąco polecam i zachęcam was do sięgnięcia po ten tytuł – naprawdę warto.

Ocena recenzenta: 5/6