Rycheza, siostrzenica cesarza Ottona III, żona Mieszka II, matka Kazimierza Odnowiciela. Zdaje się, że o tak ważnej personie wiadomości znajdziemy dość. Pisali o niej kronikarze, mamy dokumenty czy pieczęć.
Okazuje się, że nie jest tak łatwo.

Profesor Śliwiński musiał (i potrafił to zrobić z sukcesem!) napisać dużą biografię Bezpryma (jest w niej sporo o Rychezie) jedynie na podstawie trzech wzmianek.
Bezprym: Pierworodny syn pierwszego króla Polski (986 - zima/wiosna 1032) (Śliwiński Błażej)

W przypadku Rychezy problem jest zupełnie innej natury. Źródła są często sprzeczne, lub wątpliwe. Przez lata historycy spierali się o każdą wzmiankę: kiedy poślubiła Mieszka, ile miała z nim dzieci, dlaczego małżeństwo się rozpadło, kiedy wyjechała z Polski, dlaczego wywiozła insygnia królewskie... Na każdą z wersji nakładały się poglądy historiograficzne autorów.

Nawet data dzienna śmierci budziła wątpliwości. Na szczęście przynajmniej miejsca pochówku jesteśmy pewni. Zresztą dzięki temu wiemy, że była filigranową kobietą, złamała w młodości obojczyk, a na starość dopadło ją zwyrodnienie kręgosłupa.

Najstarsza kronika Galla przedstawiała Rychezę jako mądrą władczynię i troskliwą matkę. Ale już od Kadłubka i Długosza patrzono na nią jak na obcą Niemkę, złodziejkę insygniów, gardzącą polskimi poddanymi i ich obyczajami. Tak też postrzegano ją aż do XX wieku

Paradoksalnie do zmiany wizerunku bardziej od historyków przyczyniła się pisarka: Jadwiga Żylińska. Orędowała za Rychezą w popularnonaukowych Piastówny i żony Piastów (Żylińska Jadwiga) oraz w niedocenionej i obecnie nieco zapomnianej powieści Złota włócznia (Żylińska Jadwiga).

W 2019 r. doczekaliśmy się w końcu kompletnej biografii Rychezy, szczegółowo analizującej dotychczasowe ustalenia. To Rycheza królowa Polski: (ok. 995-21 marca 1063): Studium historiograficzne (Delimata-Proch Małgorzata) Prof. Delimata-Proch bada również to, jak powstawała i zmieniała się czarna legenda władczyni. Nie boi się polemizować z największymi tuzami mediewistyki.

Pod wyraźnym wpływem tej naukowej biografii jest J. Lesiak, która ją właściwie w sposób popularny przepisuje w swojej książce: Rycheza królowa Polski: (ok. 995-21 marca 1063): Studium historiograficzne (Delimata-Proch Małgorzata) Dodaje tylko eseistyczne rozważania o życiu kobiety, i wyobrażenia o emocjach towarzyszących Rychezie w życiu.

Jak widać, losy królowej nadal potrafią być atrakcyjne.

Jako parnickofan nie byłbym sobą gdybym nie dodał, że królowa Rycheza jest arcyważną (choć drugoplanową) postacią w znakomitych Srebrne orły (Parnicki Teodor)