"Matka się śmieje" to ostatnia i jednocześnie jedna z najważniejszych książek wybitnej, choć wciąż mało znanej w Polsce, belgijskiej reżyserki. Jej radykalny niby-dziennik powstawał w Brukseli, w mieszkaniu schorowanej matki – centralnej postaci nie tylko tej historii, ale także filmów Chantal Akerman. To również opowieść o rodzinie, dzieciństwie i dojrzewaniu, o wykluwaniu się własnej "innej" tożsamości. A przede wszystkim o milczeniu spowijającym wojenną przeszłość rodziców, polskich Żydów, którzy przeżyli Szoa. Niewypowiedziane stanowi fundament nie tylko książki "Matka się śmieje", ale i całego dorobku autorki "Jeanne Dielman", "Spotkań Anny", "Ze Wschodu" czy "No Home Movie".

Książka ukazała się we współpracy ze Stowarzyszeniem Nowe Horyzonty z okazji retrospektywy filmów Chantal Akerman zorganizowanej podczas 22. Międzynarodowego Festiwalu Filmowego Nowe Horyzonty we Wrocławiu.


Chantal Akerman (1950-2015) – belgijska reżyserka, artystka wizualna, pisarka. Jedna z najważniejszych autorek kina europejskiego, mistrzyni odzyskiwania ekranowego czasu. Jej filmy ogląda się po to, by doświadczyć jego upływu, a nie o nim zapomnieć. Z takiego myślenia zrodziło się arcydzieło "Jeanne Dielman, Bulwar Handlowy 1080, Bruksela" (1975), pełne legendarnych długich ujęć najbanalniejszych domowych czynności: obierania ziemniaków, sprzątania łazienki, zagniatania klopsa. Ten feministyczny manifest w swojej najgłębszej warstwie dotyka także rangi rytuału umożliwiającego życie po traumie – po Zagładzie. Dla Akerman, córki polskich Żydów, temat Szoa stał się jednym z kluczowych wątków twórczości, manifestującym się – często w bardzo nieoczywisty sposób – w realizowanych przez nią fabułach, esejach, instalacjach, dokumentach, będących zapisem doświadczeń tzw. drugiego pokolenia. Jednak charakterystyczne dla jej twórczości poczucie wyobcowania, dryfowania, niezadomowienia ma swoje źródło nie tylko w dziedziczonej traumie. Bycie kobietą, bycie Żydówką, bycie lesbijką, bycie dzieckiem przeżywców, bycie córką, która uczyniła matkę swoją najważniejszą bohaterką – to ów skomplikowany splot alienujących tożsamości owocuje ekranową i literacką melancholią, czasem w zaskakujący sposób doprawioną humorem.


[Wydawnictwo w Podwórku, 2021]