Typ recenzji: Oficjalna PWN

Recenzent: Urszula Janiszyn

Nie tak dawno temu obserwowaliśmy wszyscy stada i klucze lecących ptaków, które opuszczały nasz kraj na czas nadchodzącej zimy. Zawsze w takich chwilach zastanawia mnie to, jak to jest możliwe, że owe stworzenia wiedzą dokąd lecieć, nie zgubią się w swej podróży i docierają do wyznaczonego celu z niezwykłą precyzją... Dziś już znam odpowiedzi na te wszystkie pytania, a przyniosła mi je lektura znakomitej książki pt. "Supernawigatorzy: Jak zwierzęta odnajdują drogę", która ukazała się nakładem Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Zgodnie ze słowami powyższego wstępu, książka wyjaśnia nam mechanizm nawigowania i orientacji w terenie nie tylko ptaków, ale też i wielu innych zwierząt, by wspomnieć o żukach, żółwiach, czy też wielorybach, które są w stanie przebyć tysiące mil morskich, by trafić zawsze w to samo miejsce. Książka ta wyjaśnia nam w precyzyjny i przystępny sposób to, które z tych zwierząt kierują się prądami wiatru i wody, które korzystają ze wskazówek księżycowego nieba, a które bazują na fizyce naszej planety, czyli przyciąganiu i magnetyzacji biegunów. Oczywiście wiedza ta nie ogranicza się do samych podróży zwierzęcych bohaterów tej publikacji, ale też mówi wiele o nich samych...

David Barrie - autor niniejszej książki - dokonał tu rzeczy niezwykle ważnej i trudnej zarazem. Otóż oddał on w nasze ręce fascynującą, porywającą i zaskakującą opowieść o orientacyjnych umiejętnościach zwierząt, zachowując przy tym wciąż niezwykle istotny, naukowy charakter tej relacji. Z jednej strony mamy tu ogromną ilość informacji, faktów i ciekawostek z zakresu biologii, zoologii, przyrody i fizyki, z drugiej zaś precyzyjne wyjaśnienie tych danych i niezwykle lekką, często zabawną narrację. I to wydaje się złotym środkiem do oczarowania każdego czytelnika bez wyjątku!

Książka została podzielona na dwie główne części: "NAWIGACJA BEZ MAP" i "ŚWIĘTY GRAAL". Pierwsza z nich omawia podróżnicze, nawigacyjne i orientacyjne zachowania poszczególnych gatunków zwierząt, m.in. ptaków i owadów, ale też odnosi się do historii badań nad tą dziedziną nauki, jak również omawia najważniejsze źródła orientacji zwierząt, czyli wygląd nieba, położenie słońca, czy też - co zaskakujące - zapach otoczenia. To wiele niezwykłych informacji, które sprawią, że od tej chwili będziemy już inaczej patrzeć na wszelkie wędrówki zwierząt.

Druga część książki podejmuje próby rozwikłania największych zagadek podróżniczych umiejętności zwierząt, zadając m.in. pytania o fotograficzną pamięć zwierząt, umiejętność orientacji w terenie za pomocą dźwięków otoczenia, rolę światła w otoczeniu ciemności nocy, umiejętność rozpoznawania wielkości natężenia elektromagnetycznego, czy też określania kierunku po wielkości fal, wzgórz, a nawet drzew. To wszystko jest podparte naukowymi badaniami, doświadczeniami i odkryciami, którym poświęcono tu także wiele miejsca.

Lektura jest intrygująca, zajmująca i momentami wręcz porywająca, gdy poznajmy chociażby nawigacyjne zdolności najbliższych nam zwierząt, z gołębiami, wróblami czy też pszczołami na czele. Oczywiście, zdarzają się fragmenty, które stanowią dla nas pewną trudność - m.in. w zakresie naukowych odkryć i badań budowy mózgów zwierząt..., ale autor dba o to, by nie były one nazbyt długie i za chwilę przechodzi już do bardziej przystępnych treści. Dlatego też uważam, że książka ta może zaciekawić czytelnika od pierwszej do ostatniej strony.

Jedynym mankamentem tej pozycji wydaje się fakt, że niestety zabrakło w niej zdjęć zwierząt, o których mowa. Mamy sam tekst, ciekawy i zajmujący, ale jednak nie oddający fenomenu orientacyjnych i nawigacyjnych umiejętności zwierząt do tego stopnia, do jakiego mogłoby to uczynić chociażby zdjęcie lecącego ptaka. Oczywiście, to tylko drobna uwaga, która nie wpływa na pozytywny odbiór całości.

"Supernawigatorzy: Jak zwierzęta odnajdują drogę" to wspaniała propozycja dla wszystkich miłośników zwierząt, ale też dla czytelników ciekawych tajemnic i sekretów świata. Raczej jest to tytuł dla dorosłego odbiorcy, aczkolwiek nic nie stoi na przeszkodzie, by mógł stać się on przedmiotem lektury dziecka w towarzystwie rodziców lub dziadków, co będzie z pewnością wspaniałą i intrygującą przygodą dla wszystkich. Ze swej strony zachęcam was do sięgnięcia po ten tytuł, którego treść na pewno was niejednokrotnie zaskoczy. Polecam!

Ocena recenzenta: 5/6