Jeden z najważniejszych dogmatów nowoczesności sprowadza się do wiary, że naturalnym stanem ludzkich wspólnot politycznych jest pokój. To złudzenie. Starożytni Grecy patrzyli na rzeczywistość bardziej trzeźwo. Wiedzieli, że normę stanowi wojna. Nigdy nie jest ona tak odległa, by nie mogła się wydarzyć. Niemal zawsze nawiedza życie zbiorowe w tej lub innej formie – jeżeli nie otwartego konfliktu, to w postaci gorących sporów, które już za chwilę mogą przeobrazić się w otwartą przemoc. W garnku, w którym ludzie pichcą własną historię, niemal zawsze bulgoce. Momenty oddechu należą do rzadkości. Co gorsze, wiele wskazuje na to, że to sama natura człowieka – naraz wspaniała, groźna i niezmienna – sprawia, że ludziom prędko przejada się dobrobyt, a pokój zaczyna im pachnieć nudą. To od nas – i od nikogo innego – zależy bieg dziejów. Ale to również my, nieprzymuszani do tego przez żadne spiżowe prawa historii, sprawiamy, że świat wypada z zawiasów.

Jan Tokarski (1981) – eseista, filozof. Redaktor kwartalnika "Kronos" i "Przeglądu Politycznego". Wcześniej opublikował książki: "Zderzenia" (2018), "Obecność zła. O filozofii Leszka Kołakowskiego" (2016), "Czas zwyrodniały" (2014), "Historie przyszłości. Wizje bolszewizmu w Rosji 1917-1921" (2012) oraz "Neokonserwatyści a polityka USA w nowym wieku" (2006). Mieszka w Warszawie.

[Fundacja Augusta hr. Cieszkowskiego, 2019]