Od dnia, w którym kardynał Jorge Bergoglio został wybrany na papieża, czyli od 13 marca 2013 roku, odprawia on w każdy poniedziałek, wtorek, czwartek i piątek o godzinie 7:00 mszę w kaplicy Domu św. Marty. „Prawda jest spotkaniem” to zbiór homilii wygłaszanych przez Franciszka podczas tych mszy; książka zawiera kazania z pierwszego roku pontyfikatu papieża, chronologicznie więc poprzedza wydany dwa lata wcześniej zbiór „Bóg szuka nas na marginesie” .

Homilie Franciszka mają bardzo wiele wspólnego z kazaniami księdza Jana Twardowskiego, zawartymi w książce „W świetle Ewangelii”. Z jednej strony czytanie obu książek jest wielką przyjemnością; zarówno u Franciszka, jak i u Jana Twardowskiego wyraźnie widać świadomość tego, że „prawdziwa homilia powinna rozpocząć się ogłoszeniem nowiny zbawienia”[1]; niestety, z drugiej strony widać, jak daleko od tego nauczania oddalił się polski Kościół, gdzie króluje „moralizatorstwo i wiedza ideologiczna”[2], a księża często stają się „kontrolerami wiary”[3] lub menedżerami. Kazania Franciszka to nie traktaty teologiczne ani wykłady filozoficzne, papież dobrze wie, że już w Biblii napisano: „Mów zwięźle, w niewielu słowach zamknij wiele treści”[4] i dlatego te kazania są krótkie i konkretne; podczas jakiejkolwiek jego mszy w TV można wziąć stoper i sprawdzić – maksymalnie 10 minut. Franciszek jest wierny tradycji jezuickiej duchowości, więc jego homilie przepełnione są pogodą ducha i klimatem wewnętrznej harmonii; papież nie straszy nas Bogiem-żandarmem czyhającym na nasze potknięcia, tylko tłumaczy nam, że „On jest zawsze obok nas i mówi »Popełniłeś błąd, wróć na dobrą drogę«” 5]. Jak wiele prostej mądrości jest w stwierdzeniu, że Jezus mówi: „Zbawienie to iść za Mną. I to wystarczy”[6], jak piękna jest rada: „Pozwólmy Panu nas spotkać”[7] – i takich cytatów można by wyliczyć bez liku; zauważyłem, że można otworzyć tę książkę na chybił-trafił i zawsze znajdzie się coś, co może przywrócić do życia i postawić do pionu. Tu nie znajdziemy farmazonów o tęczowej zarazie ani pouczań czy ostrzeżeń; mało tego, Franciszek mówi o „łasce zwracania większej uwagi na język, na to, jak mówimy o innych”[8]; sygnalizuje też nam, że „kultura spotkania to fundament pokoju”[9], a przekonanie o własnej dobroci i mądrości „to mur, który prowadzi do wojny, a także do zabijania w imię Boga”[10]. Papież jednak nie zagłaskuje nas, ale lojalnie ostrzega, że świat to nie „plan cukierni, ale pole bitwy”[11], więc musimy być silni i mieć w sobie odwagę modlitwy.

Te homilie to prawdziwa poezja, czyta się je z radością i przyjemnością; po prostu po raz kolejny przekonujemy się, że miał rację Gogol mówiąc, iż prawdziwa wielkość ubrana jest w prostotę – wszystko w tej książce jest proste, klarowne i jasne. Franciszek mówi krótko i na temat i mam wrażenie, że czytał kiedyś „Pole garncarza” Andrei Camilleriego – tam komisarz Montalbano mówi do inspektora Fazio, że marnowanie słów to zbrodnia przeciwko ludzkości. Szczerze polecam tę książkę, choć nie jest ona do przeczytania „na raz” albo w pociągu czy tramwaju – powinno się po nią sięgać raz na jakiś czas, by się nią delektować i by w chwilach zwątpienia wskazywała nam właściwy kierunek.

[1] Franciszek, „Prawda jest spotkaniem. Słowa z Domu świętej Marty”, tłum. Anna T.Kowalewska , wyd. Znak, 2019, str. 14.
[2] Tamże, str. 43.
[3] Tamże, str. 182.
[4] Tamże, str. 12.
[5] Tamże, str. 85.
[6] Tamże, str. 168.
[7] Tamże, str. 165.
[8] Tamże, str. 231.
[9] Tamże, str. 174.
[10] Tamże, str. 175.
[11] Tamże, str. 34.