Recenzentka: porcelanka

„Kiedy moja siostra miała dwanaście lat wpadła do grobu. (…) Dół był świeżo wykopany. Czekał. (…) Siostra wygramoliła się z grobu bez niczyjej pomocy. Nic jej się nie stało. Kiedy teraz o tym myślę, to wydaje mi się, że właśnie tamtego dnia padła na nią klątwa. Kiedy miała dziewiętnaście lat, zniknęła.” [1]

„Papierowe duchy” to historia młodej kobiety, która desperacko próbuje dowiedzieć się, co stało się z jej zaginioną przed laty siostrą – Rachel. Jest przekonana, że padła ona ofiarą domniemanego seryjnego mordercy – Carla Feldmana, który został niegdyś uniewinniony z powodu braku dowodów w podobnej sprawie. Siostra Rachel typuje trzy inne sprawy zaginionych kobiet, za które, jak sądzi odpowiada Feldman, cierpiący obecnie na demencję i przebywający w „domu przejściowym”. Pewnego dnia pojawia się tam i przedstawia jako córka Carla, chcąca bliżej poznać nowo odnalezionego ojca i proponuje mu dwutygodniowe wakacje.

„Dawni seryjni mordercy, ci, którzy wciąż żyją na wolności, muszą gdzieś doczekać końca swoich dni, to jasne. (…) Mordercy, którzy publicznie triumfują nad systemem, i niewidzialne potwory, które nie pozwalają się złapać i dryfują wśród nas jak cicha, pulsująca muzyka tła.” [2]

Carl wyrusza wraz z dziewczyną podającą się za jego córkę w podróż po Teksasie. Odwiedzają miejsca niewyjaśnionych zbrodni, będące zarazem tłem fotografii, które wykonywał Feldman i spotykają bliskich zaginionych kobiet. Siostra Rachel, która skrywa swoje prawdziwie imię i pragnie pozostać zupełnie anonimowa w trakcie tej eskapady, ma nadzieję na odnalezienie prawdy i wyjaśnienie losu zaginionych. Kolejne miasta, hotele i zdjęcia mają obudzić w Carlu wspomnienia, wymusić przyznanie się do winy i skłonić do wskazania miejsca ukrycia ciał ofiar. A jednak w tej wędrówce nic nie jest takie, jakie miało być – nie wszystkie zdarzenia można przewidzieć, a misterne plany łatwo krzyżują zwykłe drobiazgi. Jednocześnie między tą podróżującą parą zaczyna tworzyć się dziwna więź – chociaż on od początku wie, że nie ma żadnej córki, a ona jest przekonana o jego winie – to w wyniku kolejnych wydarzeń oboje zaczynają rozumieć się wzajemnie. Wyprawa na teksańskie prerie i nieprzebyte lasy okazuje się być przede wszystkim podróżą w głąb siebie – w poszukiwaniu spokoju ducha i odkupienia.

Najnowsza powieść Heaberlin, to także fascynująca opowieść o fotografii – sztuce iluzji i uchwytywania ulotnej chwili, umiejętności ukazywania rzeczy codziennych i oczywistych w niepokojących i symbolistycznym świetle. Czy fotografie Carla to udokumentowane szaleństwo seryjnego mordercy, przekonująca mistyfikacja, a może dzieła świadomego artysty?

„Papierowe duchy” zostały napisane ciekawym, żywym językiem. Nie przypominają może typowego thrillera, akcja toczy się wolniej, nie zaskakuje i nie obfituje w nagłe zwroty. Julia Heaberlin skupia się na przeżyciach wewnętrznych głównych postaci, kreśli ich zajmujące portrety psychologiczne i zagłębia się w najdalsze zakamarki ich dusz. Z zadziwiającą precyzją odmalowuje traumę, która ogarnęła główną bohaterkę po śmierci siostry, a także ogarnięty chorobą umysł Carla. W retrospekcjach i wspomnieniach postaci wraca do ich przeszłości, pokazuje jak pewne zdarzenia z dzieciństwa i młodości wpływają na całe życie, jak trudno funkcjonować ze świadomością, że nie wiadomo, co stało się z bliską osobą. Heaberlin portretuje ludzi ogarniętych obsesją i cierpiących z powodów neurologicznych, stara się rozwiązać zagadki umysłu, a właściwie pozostawia je do refleksji czytelnika. Gdzie bowiem zaczyna się szaleństwo i co popycha człowieka do popełnienia zbrodni?



[1] Julia Heaberlin, „Papierowe duchy”, przeł. Jacek Żuławnik, Wydawnictwo W.A.B., 2019, s. 9-10
[2] Tamże, s. 16



Autor: Julia Heaberlin
Tytuł: „Papierowe duchy”
Tłumacz: Jacek Żuławnik
Wydawnictwo: W.A.B., 2019
Liczba stron: 416

Ocena recenzenta: 5/6