Søren Kierkegaard (1813-1855) - duński filozof, myśliciel religijny, pisarz, bodaj najważniejszy z prekursorów egzystencjalizmu. Początkowo pozostawał pod wpływem myśli Hegla, ale stał się jego zagorzałym krytykiem. Zarzucał Heglowi, iż bytu nie można ująć w ramy jakiegoś intelektualnego systemu, nie tworzył bowiem żadnego całościowego konstruktu filozoficznego dotyczącego świata, a zajmował się jedynie człowiekiem i jego egzystencją i jego stosunkiem do Boga, interesowało go konkretne ludzkie istnienie i stąd nazwa, którą nadał swej filozofii: egzystencjalna.

„Trwogę i drżenie” uważał autor za swoje najlepsze dzieło, ważniejsze nawet niż „Albo Albo”. „Trwoga i drżenie” przesiąknięta jest myślą religijną, namysłem Kierkegaarda nad stosunkiem człowieka do Boga. Jak pisał Władysław Tatarkiewicz „człowiek wyrywa się z istnienia do prawdziwego bytu, czyli z przemijania do wieczności; wyrazem tego jest przede wszystkim religia. Dla człowieka jest niezbędna, ale niesie mu wątpliwości i cierpienie: nic bowiem nie może zapełnić przepaści pomiędzy nim a bytem Boskim, wiecznym, absolutnym. Każde zbliżenie się do Boga poniża człowieka, przekonywa o własnej bezsile. Wywołuje (...) »trwogę i drżenie«. Lęk i drżenie: to naturalny sposób, w jaki w istnieniu ludzkim objawia się Bóg”. Najistotniejszym problemem, jaki rozpatruje w tej książce Kierkegaard, jest związek religii i etyki, a trwogę w połączeniu z wiarą uważa za drogę do zbawienia.


„Był lud, co znał się na boskiem; ten lud sądził, że widok Boga przynosi śmierć. – Kto pojmie sprzeczność w zmartwieniu! Jeżeli się nie objawia, jest śmiercią miłości, jeżeli się objawia, jest śmiercią ukochanej! O, duch ludzi stara się tak często o moc i potęgę; myśli ich szukają jej tak gorliwie, jak gdyby z uzyskaniem jej wszystko się wyrównało; a nie przeczuwają, że w niebie jest nie tylko radość, lecz i zmartwienie: jak ciężko jest odmówić uczniowi tego, za czem tęskni cała jego dusza, i odmówić mu dlatego, że jest właśnie ukochanym!”

[Vis-à-vis/Etiuda, 2017]