Celem niniejszej pracy jest ukazanie dziejów Towarzystwa Tomasza Zana w latach 1899-1914. Starałem się przedstawić w niej zarówno rozwój organizacyjny TTZ, działalność, jak i oblicze ideowe organizacji.
Tradycje tajnych kółek gimnazjalnych w Wielkopolsce sięgają pierwszej połowy XIX wieku. W niniejszym opracowaniu zwróciłem jednak uwagę przede wszystkim na okres po 1899 roku, ponieważ wówczas ruch ten przybrał w Wielkopolsce najbardziej dojrzały charakter [...].
Towarzystwo Tomasza Zana powstało na gruncie tajnych stowarzyszeń uczniowskich, działających w Wielkopolsce jeszcze przed rokiem 1848. Tę tradycję przedstawiłem w rozdziale pierwszym pt. "Młodzież gimnazjalna w zaborze pruskim". Ukazałem w nim rozwój konspiracji gimnazjalnej w Poznańskiem od czasów legendarnego "Związku Marianów" poprzez Towarzystwo Narodowe po rok 1899. Jednocześnie ukazałem tło społeczne, na którym doszło do narodzin i rozwoju konspiracji gimnazjalnej. Przedstawiłem sytuację polskiej młodzieży, pobierającej naukę w pruskiej szkole poddanej naciskom germanizacyjnym [...].
W rozdziale drugim niniejszego opracowania uznałem za konieczne przedstawienie początków ruchu narodowego wśród młodzieży polskiej w latach 1886-1894.
Rozdział trzeci to "Powstanie i rozwój Towarzystwa Tomasza Zana w latach 1899-1909"*.

---
* Bohdan Halczak, "Towarzystwo Tomasza Zana w latach 1899-1914", Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. T. Kotarbińskiego w Zielonej Górze, 1996, s. 3-4.