Natalis Sulerzyski (1801-1878), ziemianin z okolic Kwidzynia, poseł na sejm berliński, działacz społeczny, patriota, przystąpił pod koniec swego burzliwego życia do spisania pamiętników. Uczynił to przede wszystkim z myślą o własnych dzieciach, do których zwraca się we Wstępie, ale także z myślą o wszystkich Polakach. Autor opisując swe własne losy wiele uwagi poświęcił zagadnieniom politycznym, gospodarczym i społecznym. Powstał w ten sposób niezwykle barwny i sugestywny obraz codziennego życia ziemiaństwa polskiego w Prusach Zachodnich.

Życie Sulerzyskiego było nieustanną walką z przeciwnościami, których nie szczędził mu los ani też ludzie i to zarówno zaborcy jak i sami rodacy. We Wstępie do "Pamiętników" napisał: "Bóg dał mi siłę ducha do znoszenia przeciwności" i dlatego właśnie nawet w najtrudniejszych chwilach Sulerzyski nie załamał się. Stary i schorowany, musiał udać się na emigrację, aby uniknąć pobytu w berlińskim więzieniu. Wtedy zaczął pisać "Pamiętniki". Trudno dziś ustalić, czy miały one być oskarżeniem, czy raczej rodzajem spowiedzi, w której przyznaje się do popełnionych błędów. Jedno jest pewne – stanowią one bezcenny portret własny XIX-wiecznego szlachcica polskiego, rodem z "Piątkowa w Polsce".


[tekst z obwoluty]

[Instytut Wydawniczy Pax, 1985]