Sto lat temu, 8 kwietnia 1909 roku, zmarła jedna z największych aktorek XIX wieku: dla Polaków Helena Modrzejewska, dla reszty Europy i Amerykanów - Madame Modjeska. Dobrze znamy jej barwne życie, ale wciąż niewiele wiemy o jej sztuce aktorskiej, stylu gry, a zwłaszcza o jej najwybitniejszych rolach, które sprawiły, że podziwiano ją na całym świecie.

Nie wiemy też, jak reagowała publiczność na jej występy i jak oceniali je krytycy, zwłaszcza angielscy i amerykańscy. Odpowiedzią na te pytania jest książka Andrzeja Żurowskiego, poświęcona osiemnastu rolom granym przez Modrzejewską w sztukach Szekspira, które ugruntowały jej światową sławę.

Autor oddaje głos świadkom epoki - amerykańskim, polskim oraz angielskim krytykom, artystom, pamiętnikarzom, przywołuje setki recenzji i artykułów, korespondencję widzów i przyjaciół aktorki, jej autointerpretacje oraz inne świadectwa i dokumenty z epoki.

W rezultacie powstała monografia umożliwiająca zrozumienie fenomenu sztuki aktorskiej Modrzejewskiej, ukazująca przemianę jej ról szekspirowskich oraz wyjaśniająca, dlaczego przeszły one do historii teatru, stając się kanonem dla następnych pokoleń aktorów.

[słowo/obraz terytoria, 2010]