Zamieszczone w niniejszym tomie cztery sztuki mogą się z pozoru wydawać dość różnorakie: jest tu kostium antyczny w "Kaliguli" (1938-1944) i bliżej nieokreślona współczesność w "Nieporozumieniu" (1943); jest alegoryczny "Stan oblężenia" (1948) i parahistoryczni "Sprawiedliwi" (1949), wynik zainteresowania autora dziejami rosyjskiego terroryzmu i Narodnej Woli. Różnice w konwencji i sztafażu okazują się jednak całkiem drugorzędne wobec podstawowej jednorodności problematyki. (...)

Za pojęcia kluczowe w filozofii Camusa uznaje się powszechnie kategorie absurdu i buntu; niech i tutaj posłużą one za punkt wyjścia. Człowiek wydaje się istotą absurdalną po pierwsze dlatego, że jego nieusuwalny głód absurdu (istnienie takiego głodu potwierdzają całe dzieje ludzkości) nie daje się pogodzić ani z nieuchronną perspektywą śmierci, ani z przypadkowością indywidualnego losu. Człowiek jest też absurdalny, ponieważ jego pragnienie sensu stoi w sprzeczności z samym faktem życia. "Jest tylko jeden problem filozoficzny prawdziwie poważny - samobójstwo" - pisze Camus; decydując się na życie, to znaczy rezygnując z samobójstwa, popełniamy jednak samobójstwo filozoficzne. Wybierając życie - wybieramy świat z jego chaosem, okrucieństwem i brakiem ładu moralnego; nie mamy na to wprawdzie żadnego wpływu, lecz skoro już ten świat wybraliśmy - będziemy zań dalej odpowiedzialni.

Z posłowia Małgorzaty Szpakowskiej

[Wydawnictwo Literackie, 1987]