Książka: Katar

„Zobaczyć Neapol i umrzeć…” – wygląda na to, że Johann Wolfgang von Goethe miał rację: w Neapolu w szczególny sposób giną mężczyźni w średnim wieku. Amerykanie, ale nie tylko; ostatecznie ofiar jest kilkanaście. W związku z podobieństwami tych przypadków (wiek, stan zdrowia, wizyty w zakładzie balneologicznym Vittorinich i inne) nasuwa się podejrzenie, że sprawcą wydarzeń może być seryjny morderca, posługujący się tajemniczą trucizną powodującą szaleństwo i ostatecznie samobójstwo, brakuje j...

Tajemnicza podróż amerykańskiego astronauty i seria zgonów w Neapolu. Co je łączy? "Katar" to powieść sensacyjna, niemalże kryminalna, jednakże Lem nie byłby sobą, gdyby nie uczynił z niej dzieła wyjątkowego. To, co najbardziej w niej fascynuje, to intelekt, Rozum: dylematy logiczne, indukcja i dedukcja, precyzyjny język precyzyjnie działających umysłów. Przedstawienie kryminalnej historii, z rozwiązaniem której kłopot mają najtęższe umysły - nie tylko ze względu na ogromną ilość czynników, k...

"Katar" Stanisława Lema w mistrzowski sposób łączy sensacyjną fabułę z głęboką refleksją na temat cywilizacyjnych zagrożeń. Ta historia amerykańskiego astronauty, który usiłując rozwiązać zagadkę serii tajemniczych zgonów, sam staje się bohaterem "niezwykłych zbiegów okoliczności" - uświadamia nam, że żyjemy, czy żyć będziemy wkrótce, w świecie, w którym "wczorajsza niezwykłość staje się dzisiejszym banałem, a dzisiejsza skrajność jutrzejszą normą". Zaczęło bowiem władać naszym życiem prawo wielkiej liczby, sprawiające, iż to, co dotychczas uznawaliśmy za niezwykły traf graniczący z cudem, będziemy zmuszeni uznać za normę.

Ta książka nie daje żadnych recept, nie podpowiada rozwiązań prócz jednego może, tkwiącego pośrednio w stosunku bohatera do przeżywanych przez niego zdarzeń - by nawet w sytuacji najcięższego stresu nie rezygnować do końca, a później, gdy uda nam się tylko ujść cało, zdobyć się na humor, ironię i trzeźwą ocenę własnych doświadczeń.

[Wydawnictwo Literackie, 1978]

Nieprawdopodobny, wydawałoby się przebieg zdarzeń (domniemane morderstwa) okazuje się wynikać z rządzącego rozwojem ludzkiej cywilizacji prawa wielkich liczb. Im świat bardziej skomplikowany (a poziom skomplikowania wzrasta wprost proporcjonalnie do upływającego - począwszy od początku ludzkości - czasu), tym większe prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzeń względnie mało prawdopodobnych. Poza tym, dużym plusem tej książki jest mistrzostwo językowe w dokonywaniu opisów miejsc akcji. Świat w "K...