Książka: Eden

Czy powinno się ulepszać własny gatunek, czy też pozostawić jego los powolnym mechanizmom naturalnej ewolucji? Czy to jest droga do stworzenia raju na Ziemi? Te dwa pytania są fundamentem tematycznym, na którym jest oparta, napisana w 1958 roku, powieść Stanisława Lema "Eden". O książce można by napisać wiele. Jej wielkim atutem są niezwykle barwne opisy świata planety Eden, na której awaryjnie ląduje ziemska ekspedycja. Trzeba naprawdę dysponować niezwykłą wyobraźnią, by takie plastyczne i ...

Ziemska ekspedycja w wyniku błędu w obliczeniach rozbija się podczas lądowania na planecie Eden. Załoga próbuje naprawić rakietę i w tym czasie również poznaje planetę. Natrafia na ślady cywilizacji zamieszkującej Eden, lecz nie nie potrafi zrozumieć jej kultury i dokonań cywilizacyjnych. Dąży do nawiązania kontaktu, równocześnie starając się unikać zbrojnej konfrontacji. Początkowo Ziemianie pragną jak najszybciej uciekać z wrogiej planety; po jakimś czasie coraz niechętniej myślą o odlocie. ...

„– Skończyłem politechnikę na Ziemi – odparł Inżynier, jakby nie wiedzieć czemu nagle rozdrażniony. – W każdym razie… – dodał z wahaniem – tam jest w środku coś – wypukłego jak czop śmigła.
– Tak, w samym środku błyszczy coś bardzo mocno – przytaknął Koordynator. – Jak wielkie to może być, co o tym sądzisz?
– Jeżeli te drzewa na dole są tej samej wysokości, co tamte, w wąwozie… to co najmniej dziesięć metrów.
– Średnicy? Ja też tak myślę. Co najmniej dziesięć.
– Oba zniknęły tam – wskazał Doktor ostatnią, przesłaniającą dalszy widok, najwyższą linię wzgórz. – A więc i my tam pójdziemy – prawda?
Zaczął schodzić po stoku, wymachując pustymi rękami. Podążyli za nim.
– Musimy przygotować się do pierwszego kontaktu – powiedział Cybernetyk. To gryzł, to oblizywał wargi.
– Tego, co się stanie, nie potrafimy przewidzieć. Spokój, rozwaga, opanowanie – to jedyne dyrektywy, na jakie nas stać – powiedział Koordynator.
– Ale może będzie lepiej, jeżeli zmienimy szyk. Jeden zwiadowca na przedzie – i jeden na końcu. I rozciągniemy się trochę bardziej”.

(fragment książki)


Stanisław Lem

pisarz, myśliciel, futurolog
Jego książki zostały przetłumaczone na ponad 40 języków.
Maestrią kreowania odległych światów zaskakuje i zadziwia kolejne pokolenia czytelników.

Napisany w 1958 roku „Eden” otwiera epokę dojrzałej twórczości science fiction Lema. Co zatem sprawia, że powieść nadal czyta się z niesłabnącym zainteresowaniem? Z pewnością niezwykła wyobraźnia autora, który tworzy zmysłowe, bogate wizje planetarnej natury i kultury, a zarazem umiejętnie dozuje napięcie, pozwalając tajemnicom Edenu odsłaniać się stopniowo, z dramatycznym napięciem. Polityczne porządki na planecie przypominają czytelnikom wizje Orwella, ale ważniejszy jest tam sceptycyzm co do szans wzajemnego poznania: już sama odmienność stosowanych technologii sprawia, że przybysze i miejscowi do końca nie potrafią się porozumieć.

[Wydawnictwo Literackie, 2016]

"Jako chłopak poznałem starego kosmonautę - widział więcej planet, niż miał włosów na głowie, a wcale jeszcze nie był łysy... Miał dobre chęci, chciał mi opowiedzieć, jak wygląda krajobraz, nie pamiętam już, na jakim księżycu. Tam są takie - mówił i rozkładał ręce - takie wielkie - i mają to takie, i tam jest tak, a niebo, inaczej niż u nas - inaczej, to tak - powtarzał wciąż w kółko, aż sam się zaczął śmiać i machnął ręką. Nie można komuś, kto nigdy nie był w przestrzeni, powiedzieć, jak to jes...

Czy naprawdę będziemy potrafili zrozumieć inną cywilizację, która powstała w inny sposób? Ocena wartości moralnych, podziału na dobro i zło może być bardzo myląca. Czytałem "Eden" jako nastolatek i pamiętam ogromne wrażenie, jakie wywarła ta powieść na mnie. Ciekawe, jak by było dzisiaj.