Które polskie książki czyta świat, które polskie obrazy są w najbardziej prestiżowych kolekcjach muzealnych na całym świecie, który polski grafik zrobił międzynarodową karierę?
Czy znasz dzieła, które zyskały rozgłos, są przełomowe i weszły do obiegu światowej kultury?
"Elementarz polskiej kultury" Ewy Solarz, Karola Szafrańca i Małgorzaty Miśkowiec to artystyczno-edukacyjne przedsięwzięcie, którym pragniemy zwrócić uwagę na unikatowe miejsce, jakie zajmują polscy twórcy na światowej mapie kultury ostatnich stu lat. Okres od odzyskania niepodległości po czasy dzisiejsze pełen jest tak niezwykłych postaci, jak: Andrzej Wajda, Krzysztof Penderecki, Wisława Szymborska, Tamara Łempicka czy Tadeusz Kantor. Postaci, których dorobek odbił się znaczącym echem na świecie. Książka przedstawia 44 powstałe po 1918 roku dzieła, które albo zyskały duży międzynarodowy rozgłos, albo są reprezentatywne dla twórcy, którego renoma przekroczyła granice naszego kraju.
Podzieliliśmy je na 11 dziedzin kultury - literatura, grafika, malarstwo, film, muzyka klasyczna, jazz, teatr, rzeźba, fotografia, architektura i nowe technologie - a te z kolei reprezentują cztery prace.
W naszej książce 44 wybitne dzieła zostały zinterpretowane przez 11 współczesnych polskich ilustratorów: Basię Flores, Olę Jasionowską, Igora Kubika, Karolinę Lubaszko, Julię Mirny, Małgorzatę Nowak, Tin Boya, Tomka Opalińskiego, Urszulę Palusińską, Martę Tomiak i Łukasza Zbieranowskiego. Ich graficzny komentarz do przeszłości to dzisiejsze spojrzenie na to, co w naszej kulturze ważne, inspirujące i otwarte na świat.
Autorzy o książce:
"Pisząc »Elementarz polskiej kultury« chcieliśmy pokazać, jak wielu mamy twórców, których dzieła są znaczącym elementem światowej kultury. Jak wpływowy, różnorodny i wielowymiarowy jest nasz dorobek kulturalny. Przypomnieć dowody na to, że polska sztuka potrafi zawojować świat – tylko my zbyt rzadko zdajemy sobie z tego sprawę. Warto uświadomić sobie, że największe sukcesy w formach nowoczesnych odnosimy w wieku XX i współcześnie. Choć zwykło się sądzić, że Polacy mają klasyczne gusta, to paradoksalnie świat zdobywaliśmy dziełami o awangardowym, innowacyjnym, przełomowym charakterze. Nasza awangarda była jednak inna niż zachodnia. Przesiąknięta romantycznym duchem nie walczyła z tradycją, ale twórczo ją przetwarzała. Nie odrzucała przeszłości, tylko szukała nowych sposobów czerpania z niej. To ta inność uwiodła świat.
Dokonany przez nas wybór jest w stu procentach subiektywny – i łatwo znaleźć 44 argumenty, aby wskazać 44 inne dzieła i 44 innych twórców, ale o to nam właśnie chodzi: żeby o polskiej sztuce rozmawiać, a przy okazji ją poznawać, oswajać i propagować.
Drugim, równie istotnym, powodem powstania »Elementarza« była chęć współpracy z wyjątkowo zdolnymi graficzkami i grafikami. Udało nam się zaprosić siedem wszechstronnych artystek i czterech błyskotliwych artystów, którzy przygotowali autorskie interpretacje wybranych dzieł. Ich ilustracje stanowią główną, wizualną treść książki – to oni pokazują 44 wybrane dzieła. »Elementarz« jest więc nie tylko przyczynkiem do rozmowy o polskiej sztuce po 1918, ale też o wyjątkowym zjawisku, jakim jest dzisiejsza eksplozja graficznych talentów w Polsce".
Małgorzata Miśkowiec, Ewa Solarz, Karol Szafraniec
"Proces wyboru nazwisk do książki wiązał się z masą dylematów. Każde było dyskutowane i analizowane. Żałuję, że nie mogłam napisać o wszystkich tych, którzy mi osobiście są bliscy i którzy przez swoje dzieła mnie kształtowali. Cieszę się jednak, że mogłam przybliżyć kilka postaci naprawdę ważnych dla świata. Mam nadzieję, że staną się inspirujące również dla Czytelników".
M.M.
"W moich tekstach starałem się koncentrować na tym, co atrakcyjnego kryło się w dziełach naszych twórców dla odbiorcy światowego. Taka perspektywa sprawia, że nawet bardzo znane nazwiska (Miłosz, Wajda) mogą nagle jawić się nieco inaczej niż jesteśmy do tego przyzwyczajeni".
K.S.
"Nie ukrywam, że przygotowanie tej książki było dla mnie wspaniałą, bardzo kulturalną przygodą. Bezkarnie godzinami mogłam oglądać filmy, słuchać muzyki, czytać książki – wciąż ciężko pracując. Mam nadzieję, że »Elementarz« zainspiruje Was do podobnych wysiłków. Polecam!"
E.S.
[Wytwórnia, 2020]