Książka: Wniebowstąpienie Lojzka Lapaczka ze Śląskiej Ostrawy

Kim jest Lojzek Lapaczek? Łatwiej by było napisać, kim nie był. Na potrzeby tej recenzji roboczo przyjmijmy, iż Czechem. Gdzie mieszka? To akurat łatwe pytanie, oczywiście w Ostrawie. Śląskiej Ostrawie. Przedtem Polskiej[1], potem niemieckiej, następnie Ostrawie ludowej. Mniej więcej. Kiedy obchodzi urodziny? Żadna tajemnica. Ano urodził się "w pierwszą wrześniową niedzielę roku jeden tysiąc dziewięćset dwudziestego ósmego, akurat w chwili, gdy niżej na boisku wykonywany był rzut karny w mec...

Ostrawa to leżące tuż za polsko-czeską granicą miasto, typowo górnicze, niewiele różniące się od leżących po polskiej stronie śląskich, górniczych miast. W takiej scenerii właśnie umieścił losy bohatera Ota Filip, pisarz, który w Ostrawie się urodził i wychował, dlatego „Wniebowstąpienie Lojzka Lapaczka” można śmiało zaliczyć do wciąż popularnej literatury „małych ojczyzn”. I między innymi dlatego właśnie warto po tę książkę sięgnąć. Życie mieszkańców Śląskiej Ostrawy może wydać się nam dziwnie ...

Ech, nastawiłam się na tę książkę jak na coś nadzwyczajnego… wyobraziłam sobie ten narodowy tygiel na Zaolziu – Czesi, Niemcy, Polacy, Żydzi – w którym nieustannie się coś kotłuje, od czasów Franza Josefa aż po schyłek socjalizmu, i jeszcze ten czeski humor – czyż to nie powinno gwarantować pełnej satysfakcji? I rzeczywiście, po kilkudziesięciu pierwszych stronach gotowa byłam postawić nawet 5. Historia Lojzka Lapaczka - zrodzonego z małżeństwa czeskiego piekarza i córki austrowęgierskiego ofice...

Droga życiowa Lojzka Lapaczka od początku była związana ze słynnym klubem piłkarskim FC Śląska Ostrawa. Urodził się bowiem w sześćdziesiątej minucie dramatycznego meczu o awans do wyższej ligi. Dla jego ojca było to wydarzenie o zdecydowanie większym znaczeniu historycznym niż narodziny syna. Dalsze losy Lojzka na zawsze związane zostały z miastem, w którym nietolerancja i uprzedzenia polityczne stopniowo niszczyły przedwojenny spokój mieszkających po sąsiedzku Czechów, Polaków, Niemców i Żydów. Przez ich życie przetoczyły się wielkie burze dziejowe – od dramatu II wojny światowej, poprzez rządy komunistów, aż po wydarzenia praskiej wiosny. W pierwszej wydanej na polskim rynku powieści Ota Filip kreśli barwny obraz starych czasów i przedstawia wspaniałą galerię postaci żyjących w tym wielokulturowym tyglu.

Ota Filip (ur. 1930), pisarz czeski, pracował jako dziennikarz, robotnik, redaktor ostrawskiego wydawnictwa Profil i kierowca. W 1970 r. został aresztowany i skazany na półtora roku więzienia za działalność antypaństwową. W 1974 r. wyjechał do RFN, gdzie współpracował z niemiecką prasą. Zadebiutował w 1968 r. powieścią „Cesta ke hřbitovu” (1968). Kolejne jego książki, m.in. „Blázĕn ve mĕstĕ” (1969), „Souboje” (1973), „Poskvrnĕné početi” (1976), „Valdtýn a Lukrecie” (1979), ukazały się dopiero na emigracji. Od lat 80. pisze po niemiecku. Cała jego czeskojęzyczna twórczość została przełożona na język niemiecki, a niektóre powieści przetłumaczono również na francuski, włoski, hiszpański i duński.

[Świat Książki, 2005]