Książka: Martwe dusze

Klasyka literatury rosyjskiej i światowej. Autor, który mimo stosunkowo małej spuścizny literackiej posiada wybitne zasługi dla kultury. Powieść stanowiąca drastyczny zwrot w jego karierze pisarskiej. Ostatnie wybitne dzieło Mikołaja Gogola. Szykany, oplucie, powszechna nienawiść i posądzenie o zdradę. Załamanie psychiczne, depresja, śpiączka, śmierć i pogrzeb. Ekshumacja zwłok, która daje pole do domysłów i teorii spiskowych. Pierwsze zdania tekstu brzmią niczym scenariusz filmu szpiegowskiego ...

Gogol dopiero się rozpędzał. „Martwe dusze” miały być jedynie elementem większej całości, ambitnego artystycznego projektu, przypuszczalnie trylogii. Plany mają jednak to do siebie, że lubią się rypnąć. Po ukazaniu się pierwszego tomu nie oszczędzano autora. Oskarżano go o oczernianie narodu rosyjskiego, a nawet jego zdradę. Gogol do umiejących zignorować krytykę najwyraźniej nie należał, bo przejął się tym nie na żarty. Zaczęła klękać mu psychika, popadał w depresję. Napędzany frustracją parokr...

Akcja powieści rozgrywa się w dziewiętnastowiecznej Rosji. Do miasta N. przyjeżdża tajemniczy gość. Okazuje się, że jego zamiarem jest kupno jak największej ilości "martwych dusz", czyli chłopów, którzy zmarli, a figurują na listach i właściciele muszą płacić za nich podatki. Cziczikow (tak nazywa się ów przybysz) zachęca poszczególne osoby do sprzedawania mu zmarłych chłopów - wszystko ma się odbywać zgodnie z prawem. Ani czytelnicy, ani bohaterowie nie wiedzą, po co Cziczikow płaci za chłop...

Paweł Iwanowicz Cziczikow przemierza w interesach rosyjską prowincję. Pije szampana z prezesem sądu, gra w wista z policmajstrem, chadza na bale do gubernatora, zachwyca miejscowe damy. Uważnie obserwuje rosyjskie inferno z jego namiętnościami, hulankami, łajdactwem i korupcją. Szukając martwych dusz na sprzedaż, spotyka żywych, choć naznaczonych już przez piekło ludzi. Cziczikow niczym Dante zstępuje w coraz to niższe kręgi, napotykając gburów, łapówkarzy i pijaków, by wreszcie spotkać samego siebie.

Autor "Martwych dusz", targany wyrzutami sumienia, zmagał się z własnymi poglądami - kilkukrotnie palił rękopisy, w których próbował tłumaczyć swoją postawę wobec Rosji i Rosjan.

Pełne wydanie klasycznej powieści w nowym przekładzie Wiktora Dłuskiego.


Mikołaj Gogol (1809-1852) - wnikliwy obserwator rosyjskiej rzeczywistości, mistrzowsko manewrujący krzywym zwierciadłem tuż przed nosem cara. Autor "Ożenku", "Rewizora" i wielu znakomitych opowiadań demaskujących narodowe słabości i kołtuństwo. Przyjaciel Puszkina. Zmarł w wieku 43 lat, a jego śmierć obrosła legendą - pogrążonego w śpiączce pisarza ponoć pochowano żywcem.


[Znak, 2014]

W "Martwych duszach" jest wiele zabawnych i urzekających scen, ale najśmieszniejsza to bezapelacyjnie scena rozmowy Cziczikowa z Koroboczką. Nigdy jeszcze nie śmiałem się tak głośno, jak wtedy, gdy przeczytałem ten świetny dialog. Polecam wszystkim ten utwór, bo to wspaniała rozrywka, nawet dla tych, do których przesłanie Gogola nie do końca przemawia.