Książka: Siekierezada albo Zima leśnych ludzi

Świat, może się wydawać, wygląda dla każdego podobnie. Ale to, co widzimy zmysłami, ulega przetworzeniu i to w taki sposób, że czasami efekt końcowy jest u każdego zupełnie inny. A jeśli już opisać ten efekt słowami, różnica czasem może się wydawać zaskakująca. Tak też było u mnie w przypadku lektury „Siekierezady”, gdzie to zaskoczenie szło w parze z zachwytem. Główny bohater „Siekierezady”, Janek Pradera, uciekając od wspomnień i dotychczasowego życia, zatrudnia się przy wyrębie lasu gdzieś...

Hermann Hesse napisał kiedyś: "Jakże mam nie być wilkiem stepowym i obdartym pustelnikiem, skoro żyję w świecie, którego celów nie podzielam, którego radości są mi wszystkie obce"[1]. Cała "Siekierezada" - życie Janka Pradery, a zatem samego "Steda", jest niczym innym, jak tym wyznaniem. Z jednej strony wyznaniem pełnym goryczy, zawodu światem i jego wartościami, lecz z drugiej strony będącym świadectwem istnienia jakiejś innej, realnej rzeczywistości, która udziela się bohaterowi. Rzeczyw...

Druga i ostatnia powieść Stachury. Następne jego próby prozatorskie to bardziej lub mniej eksperymenty wymykające się kwalifikacjom, co wiąże się z ewolucją poglądów pisarza. Kolejny raz nowa opowieść to nowe alter ego "Steda". Janek Pradera jest starszy i dojrzalszy od Edmunda Szeruckiego (z "Całej jaskrawości"), jednak niekoniecznie mądrzejszy. Bowiem na miejsce jednej rzeczy odkrytej przybywa co najmniej kilka nowych białych plam. I tak ma być już do końca. Historia jest mocno antycywi...

Mój niegdysiejszy wykładowca akademicki, a szczycę się tym, że dziś również przyjaciel - bez naciągania znaczenia tego słowa - zasugerował w rozmowie, że jest już zbyt stary (?) na tak naiwne książki, choćby i najpiękniejsze były. I w tych jego słowach, po trosze paradoksalnie, zawarła się właśnie prawda podwójna dotycząca "Siekierezady" - istotnie, jest to dzieło naiwne, ale jest też najpiękniejsze! W przypadku pierwszego określenia bowiem również do czynienia mamy z zaletą, nigdy wadą. Dlaczeg...

O tym, że "Siekierezada albo zima leśnych ludzi" (1971) stała się książką kultową dla kilku pokoleń, zadecydowało kilka czynników. Po pierwsze legenda samego autora, Edwarda Stachury (1937-1979) - poety, prozaika, twórcy piosenek, obieżyświata, "kaskadera literatury". Podkreślane przez Stachurę nieustanne przeplatanie się codzienności i twórczości, nazywane przezeń "życiopisaniem", znajduje jedną z najpełniejszych realizacji właśnie w "Siekierezadzie". Po drugie więc - opowieść o młodym poecie, który zatrudnia się w Bieszczadach przy wyrębie lasu i poznaje środowisko drwali, ludzi prostolinijnych oraz nieskażonych cywilizacją - jest hołdem składanym zarówno życiu, jak i wyobraźni. Po trzecie - "Siekierezadę" niegdyś czytano jako powieść traktującą o ucieczce ze świata PRL-owskiej ideologii, z kolei dziś utwór ten bywa odczytywany jako alternatywa dla globalnego modelu kultury konsumpcyjnej.

"Wywijałem siekierą i nie myślałem o niczym" - powiada w pewnym momencie narrator i te słowa być może są kwintesencją stworzonej przez Stachurę prozy.

["Polityka" Spółdzielnia Pracy, 2009]

Minęło kilka dni, jak piszą powieściopisarze. I tak to jednym zdaniem załatwiają się z kilkoma dniami, których to dni, jakiekolwiek by one były, bezbarwne, puste, bezmiłosne, jeśli to jest w ogóle możliwe, nie można załatwiać jednym zdaniem, jednym pociągnięciem, drobnym ruchem ręki, lekkim wdzięcznym gestem, jakby łapiąc wpół kota z podłogi i sadzając go sobie na kolana. Ja, czyż inaczej czynię? Ale mnie przynajmniej śmieszy takie zdanie: minęło kilka dni. Nie mówiąc o tym, że boli mnie to, ubl...