Książka: Cmentarz w Pradze

Podczas lektury najnowszego dzieła Umberta Eco szczególnie uderzył mnie jeden fragment. Główny bohater, Simone Simonini rozmawia o „Protokołach mędrców Syjonu” z carskim agentem Ochrany, Gołowinskim, cytując fragmenty najsłynniejszego fałszerstwa w dziejach: „Książki liczące mniej niż trzysta stron będą płaciły podatek zdwojony. Środek ten zmusi literatów do pisania książek tak obszernych, że nikt ich nie będzie czytał. Nasze własne wydawnictwa, mające zwrócić ruch umysłów w kierunku przez na...

Woody Allen, przeczytawszy „Wojnę i pokój” w dwadzieścia minut, podsumował ją stwierdzeniem, iż jest to powieść o Rosji. Mnie co prawda przeczytanie niemal pięciuset stron „Cmentarza w Pradze” zajęło nieco więcej czasu, konkluzja jest jednak podobna: rzecz traktuje o XIX wieku, a jej główny bohater, Simone Simonini, jest prawdziwą szarą eminencją historii tego stulecia. Przygotujmy się na niesamowitą podróż w czasie - do epoki, w której nie umiano jeszcze zdejmować odcisków palców, w której nie ...

Umberto Eco to klasa sama dla siebie i pisarz na pewno nie wymaga polecania ani reklamowania. Wyrobił sobie niewątpliwie pozycję w historii literatury światowej. Sięgnęłam więc po „Cmentarz w Pradze”. Akcja rozgrywa się w XIX wieku. Autor na końcu pięknie w tabeli zestawia, co i kiedy dzieje się w poszczególnych rozdziałach, by czytelnik się nie pogubił. A pogubić się niestety można. I nie z powodu błędów kompozycyjnych powieści, raczej przez własną niewiedzę. Podczas czytania niejednokrotnie...

Wyjaśniające wyjaśnienie „Cmentarz w Pradze” otrzymałam w prezencie od przyjaciółki. Był to podarek nieświadomie przeze mnie sprowokowany (przysięgam, że to nie była manipulacja!). Gdy tylko weszłyśmy razem do księgarni, zobaczyłam najnowsze dzieło Umberta Eco. Wzięłam książkę do ręki i wyrwało mi się zupełnie nieświadome: Chcę. Tyle wystarczyło, wychodząc z księgarni, trzymałam w rękach egzemplarz ze specjalną dedykacją: Osobie, której najwięcej radości daje czytanie (dalszy ciąg dedykacji ...

Rok 1891. Oscar Wilde napisał słynny „Portret Doriana Graya” - książkę z niegodziwymi bohaterami, o jeszcze bardziej niegodziwym życiu. Czy w związku z tym można było nazwać ją niemoralną? Zdaniem dziewiętnastowiecznych czytelników, odurzonych „duszącą wonią rozkładu moralnego i intelektualnego”[1] - tak. Oczywiście, dziś powieść ta odbierana jest raczej jako „ostrzeżenie przed samobójczymi skutkami destrukcji sumienia”[2] niż namowa do tejże destrukcji. Oczywiste? Rozpatrując reakcje na nową po...

Simonini to dziwna postać! Albo nie… Skomplikowana to bardziej adekwatne określenie. Cierpiący na rozdwojenie jaźni? A może nie? Na pewno pozbawiony jakiejkolwiek krzty moralności. Jest zawodowym fałszerzem, więc brak skrupułów nie jest raczej dziwny. Ale czy jest zdolny do wszystkiego? Czy można aż tak nienawidzić? Umberto Eco częstuje nas doskonałą powieścią. Kryminalną, polityczną, historyczną? Trudno jednoznacznie stwierdzić. „Cmentarz w Pradze” zawiera elementy wszystkich wymienionych ga...

Czy nasze przekonania, nasza wiedza o świecie i wydarzeniach, obserwacje, które uważamy za własne, są takimi w rzeczywistości? Czy też może się okazać, że są rezultatem nadzwyczaj zręcznej manipulacji prawdziwymi i fałszywymi informacjami?

Umberto Eco podczas jednej ze swych konferencji prasowych powiedział kiedyś, że bardziej niż w teorię wierzy w spiskową praktykę dziejów. Była to wypowiedź żartobliwa, ale czy do końca? Ważnym tematem "Cmentarza w Pradze" są "Protokoły mędrców Syjonu"; jest to literacka wizja ich powstania. Lecz dowiadujemy się także niesłychanych rzeczy o przedziwnych stowarzyszeniach, masonach, jezuitach, karbonariuszach, o słynnych nawróceniach, które zwiodły nawet świętą Teresę z Lisieux, o starożytnym mieście na dnie Jeziora Genewskiego, które badał pewien polski archeolog. A już z pewnością nie zapomnimy epizodu z doktorem Freudem rozprawiającym o psychiatrii w znanej paryskiej restauracji. Restauracje bowiem, kawiarnie, smakowite potrawy, opisy dań, deserów, skrupulatnie układanych menu są tu bardzo ważne.

A przy tym wszystkim pamiętajmy, że postacie występujące w "Cmentarzu w Pradze" są autentyczne. Jedynym wyjątkiem jest główny bohater, którego liczne wyczyny mają wszakże wielu istniejących sprawców. Podobni do nich stale krążą wśród nas.


"Kogo nienawidzę?

Żydów, chciałoby mi się powiedzieć. Żyd - próżny jak Hiszpan, tępy jak Chorwat, chciwy jak Lewantyńczyk, niewdzięczny jak Maltańczyk, bezczelny jak Cygan, brudny jak Anglik, służący jak Kałmuk, władczy jak Prusak i oszczerczy jak mieszkaniec Doliny Aosty. Żydzi śnili mi się noc w noc przez długie lata.

Niemców - to najniższa kategoria rodzaju ludzkiego, jaką można sobie wyobrazić. Są całkowicie niezdolni zdać sobie sprawy z własnej wulgarności, której szczytem jest to, że nie wstydzą się być Niemcami.

Od kiedy zostałem Francuzem, zrozumiałem, jak bardzo moi nowi rodacy są leniwi, szachrajscy, pamiętliwi, zazdrośni, pyszni bezgranicznie. Są źli, zabijają z nudów. Szczycą się posiadaniem państwa, które zwą potężnym, lecz przez cały czas usiłują je obalić.

Zrobiłem się Francuzem, ponieważ nie mogłem znieść tego, że jestem Włochem. Włoch jest podstępny, kłamie i zdradza, woli sztylet od szpady, truciznę od lekarstwa.

Księża? Księdzem lub mnichem zostaje się po to, żeby móc próżnować; a próżnować mogą, bo jest ich dużo. Najgorsi ze wszystkich są z pewnością jezuici. Masoni i jezuici. Jezuici to masoni w kobiecym stroju.

O kobietach wiem mało, ale ich nienawidzę".


Umberto Eco urodził się w Alessandrii w Piemoncie w 1932 roku. Jest profesorem Uniwersytetu Bolońskiego, jednym z najsłynniejszych pisarzy naszych czasów.

W 1980 roku wydał swoją pierwszą powieść "Imię róży", która stała się jednym z największych bestsellerów w historii literatury. Kolejne powieści - "Wahadło Foucaulta" (1988), "Wyspa Dnia Poprzedniego" (1994), "Baudolino" (2000) i "Tajemniczy płomień królowej Loany" (2004) - utwierdziły pisarską sławę autora.


[Noir sur Blanc, 2011]

– Dlaczego jednak mierzycie w szczególności w Żydów? – Bo w Rosji są Żydzi. Gdybym był w Turcji, mierzyłbym w Ormian. – Chce pan więc Żydów zniszczyć tak samo jak Osman-bej, chyba go pan zna. – Osman-bej to fanatyk, ponadto sam jest Żydem. Lepiej trzymać się od niego z daleka. Ja nie chcę Żydów zniszczyć; ośmieliłbym się powiedzieć, że Żydzi są moimi najlepszymi sojusznikami. Ja troszczę się o morale rosyjskiego ludu i nie chcę (nie życzą sobie tego także osoby, którym pragnę się przysłużyć),...