Książka: Zuch

Poczucie osamotnienia, rozpaczliwe próby zidentyfikowania się ze środowiskiem, w jakim dorasta młody bohater powieści, kolejne etapy prowadzące do zrozumienia i zaakceptowania swojej orientacji seksualnej, zapełniają stronnice autobiograficznej powieści Edmunda White'a. W książce opisane jest dzieciństwo i okres dojrzewania autora, homoseksualisty, wypełnione galerią wyrazistych, wręcz przerysowanych postaci. Większość z nich stara się ukształtować młodego człowieka wedle swojej wizji. Ludzie ci...

„Zuch” to powieść autobiograficzna, powieść o dojrzewaniu, której akcja rozgrywa się w Stanach Zjednoczonych w latach 50. Jej bohater w wieku kilkunastu lat jest już zdeklarowanym homoseksualistą, co sprawia, że machina wychowawczo-edukacyjna próbuje go za wszelką cenę „unormalnić” jak osobę chorą.

Powieść White'a ukazuje w sposób niezwykle szczery perypetie młodego człowieka, którego wrażliwość, inteligencję i odwagę za nic mają rodzice, nauczyciele i lekarze, zainteresowani wyłączenie jego orientacją seksualną. Przejmująco opisane jest przyswojenie przez bohatera przesądów i fobii utrudniających jego rozwój – dojrzewa on w przekonaniu, że homoseksualizm to choroba, i że sam jest w istocie chory.

Proza White'a łączy doskonałość stylistyczną z fabularną wirtuozerią: finał tej pierwszej spośród jego trzech autobiograficznych powieści jest tak przewrotny i zaskakujący, że porównać go można tylko z niespodziankami, jakie niesie lektura Geneta czy Gombrowicza. White znany jest z różnych form działalności literackiej: jego pierwszą powieść, „Zapomnienie Eleny”, Vladimir Nabokov uznał za dzieło najlepszego stylisty piszącego w języku angielskim, zaś biografia Jeana Geneta pozostaje najdonioślejszym dziełem krytycznym o tym pisarzu.

[Państwowy Instytut Wydawniczy, 1998]