Są postacie historyczne,które były od dawna ulubieńcami literatury i legendy.Do takich należy przede wszystkim Juliusz Cezar,Antoniusz i Kleopatra,a z bohaterów ewangelicznych Salome,trzej mędrcy,Judasz i Piłat. Inne nie doczekały się legendy,minęły niemal bez echa.Do nich możemy zaliczyć żołnierza,który podał Jezusowi gąbkę z octem. Historia i tradycja obeszły się z ta postacią po macoszemu. W dawniejszych opracowaniach naukowych pomylono ocet,tzw.poska,z octem tortur,stąd zrodziła się legenda o łotrze-żołnierzu,który chcąc przysporzyć męki Zbawicielowi podał Mu jako jeszcze jedną torturę ocet z żółcią. Pierwszy z biblistów,który zwrócił uwagę na żołnierza,był Riciotti. Znajomość prawa rzymskiego i ówczesnych obyczajów rzuca na tę postać zupełnie nowe światło. Był to jedyny człowiek,który pomógł Zbawicielowi w ostatnich godzinach Jego męki. Nie Szymon Cyrenejczyk,zmuszony do pomocy Chrystusowi,ale żołnierz pogański,którego imię nie zostało nam przekazane. on to dla ulżenia boskiemu skazańcowi złamał prawo rzymskie. Jaki był jego los,nie wiemy,ale wolno nam przypuszczać,że Jezus odpłacił mu sowicie jego miłosierdzie.

"Krzyż nieznanego żołnierza" ma na celu zbliżenie tej postaci czytelnikom i choć częściową jej rehabilitację.


[Instytut Wydawniczy PAX 1968]