Na temat tragedii obozów koncentracyjnych napisano wiele książek. Jest wśród nich pozycja nie do końca odkryta przez czytelników - "Z Auszwicu do Belsen" Mariana Pankowskiego.

Napisana bez zbędnego patosu, bez sztucznego heroizmu. Napisana przez człowieka, a nie kogoś, kto w mękach zwyciężał wroga. Znajdziemy tam elementy, do których jesteśmy "przyzwyczajeni" - masowe ludobójstwo, komory gazowe, nieludzkie wręcz dawki żywieniowe. Ale w książce tej jest także kombinowanie, wchodzenie w układy z wrogiem, jest zawiść własna, nie współwięźniów.

Pankowski dopiero pół wieku po tragedii Auszwic był w stanie ubrać to w słowa. Ten dystans dał mu siłę bycia nie bohaterem, ale zwykłym człowiekiem.