Dotychczasowe wojny, działania zbrojne, nigdy w takim stopniu nie uderzały w niewinnego człowieka. Po raz pierwszy w sposób zaplanowany i na taką skalę ginęli cywile. Zatrważające jest to, iż mordowano również tych najmłodszych - dzieci. Czy można sobie wyobrazić ogrom przerażenia w oczach tych najmniejszych, ciężar cierpienia i chwilę umierania?

Ich świadectwa – tak bardzo liczne - nie poruszały kwestii politycznych i militarnych; one mówiły o tym, co dla dzieci najistotniejsze, czyli o swoich problemach, wątpliwościach, o otaczającym je świecie, który zamienił się w piekło. Przez prostotę języka i swego rodzaju infantylność ich wspomnienia są bardziej wstrząsające i wiarygodne. Tak jest między innymi w książce „Dziewczynka z Listy Schindlera” Stelli Muller-Madej. Zaledwie 9-letnia Stella musi stawić czoła okropieństwu wojny. Gdy trafia do getta, jest zdezorientowana, najbliższa rodzina nie potrafi jej odpowiedzieć na pytanie, dlaczego tak jest. Zmienia się diametralnie wszystko wokół niej, beztroskie, szczęśliwe dzieciństwo zderza się z nieludzkim światem mundurów, getta oraz obozów koncentracyjnych. Tu spotyka głód, cierpienie, których nigdy przedtem nie zaznała, jest poniżana, żyje w strachu... Bezwarunkowo jest zmuszona przyjąć chorą ideologię Hitlera, podział na lepszych i gorszych, czyli na Aryjczyków i Żydów, nie może się jej przeciwstawić. Poglądy te są odmienne od tego, co wpajano jej od dzieciństwa - od zasad tolerancji i równości ludzi bez względu na rasę czy wyznanie. Wojna i to, co ze sobą niosła, spowodowała, iż Stella szybko dorosła, zachowywała się odpowiedzialnie, podejmowała dojrzałe decyzje. Najmniejsza pomyłka, chwila zapomnienia, mogły kosztować ją utratę tego, co najcenniejsze - życia. Najważniejszą wartością dla ludzi w obozie oraz w getcie była nadzieja, nie wolno jej było stracić, gdyż to ona motywowała człowieka do podejmowania trafnych decyzji.

Przeżyła... a jej książka jest świadectwem przerażającym tym bardziej, że prawdziwym.