Recenzja oficjalna PWN

Recenzent: Urszula Janiszyn

Bitwa pod Grunwaldem to bez wątpienia jedno z największych zwycięstw naszego kraju, którym winniśmy się szczycić przed całym światem. To właśnie wówczas - 15 lipca 1410 roku - polskie i litewskie rycerstwo stawiło czoła krzyżackiej potędze, odnosząc jeden z największych triumfów w dziejach średniowiecznej Europy. Dziś, w 610 rocznicę tego wydarzenia, mamy okazję poznać znakomitą książkę Jana Wróbla pt. "Grunwald 1410", która w ciekawy, merytoryczny, a przy tym niezwykle przystępny sposób przybliża nam okoliczności tej bitwy. Pozycja ta ukazała się nakładem Wydawnictwa Znak.

Niniejsze dzieło cenionego popularyzatora historii przenosi nas oto raz jeszcze w czasie i przestrzeni na grunwaldzkie pole, byśmy mogli przyjrzeć się nakreślonym w niezwykle szczegółowy, malowniczy i intrygujący sposób zarówno samej bitwie, jak i okolicznościom do niej doprowadzającym oraz jej skutkom - a dokładniej rzecz ujmując, niewykorzystanym szansom, jakie ów triumf mógł przynieść Królestwu Polskiemu. To właśnie tu padają intrygujące pytania i niemniej fascynujące odpowiedzi, które udało się uzyskać autorowi m.in. za sprawą najnowszych badań i odkryć historyków po stronie polskiej, jak i niemieckiej. Pytania m.in. o to, co doprowadziło do klęski Zakonu, kto odegrał najważniejszą rolę w tym starciu, czy też dlaczego nie udało się zdobyć malborskiego zamku...

Poznajemy polityczne i społeczne okoliczności konfliktu pomiędzy Koroną Królestwa Polskiego i Zakonem Krzyżackim, którego finalnym punktem stała się bitwa z 1410 roku. Odkrywamy nie tylko historyczne fakty, ale też zaskakujące punkty widzenia polskich i krzyżackich przywódców, spośród których tak naprawdę nikt nie myślał o długofalowym zwycięstwie, a jedynie o konkretnym, jednym z wielu, starciu na polach Grunwaldu. To również intrygujące spojrzenie na polsko-litewski sojusz, jego warunki oraz okoliczności wspólnego wystąpienia przeciw siłom Zakonu i jego sojusznikom.

Kolejne rozdziały zostały poświęcone już samemu starciu, które również jawi się nam zupełnie inaczej, aniżeli to z literackiego dzieła Henryka Sienkiewicza i jego późniejszej ekranizacji. Otóż Jan Wróbel stara się odtworzyć przebieg bitwy na podstawie historycznych materiałów źródłowych i słynnych prac naukowych, ukazując nam osobowy i militarny obraz każdej ze stron, kolejne etapy bitwy czy też chociażby wyniki współczesnych archeologicznych odkryć na jej polu, które również mogą nas wielce zaskoczyć. I trzeba przyznać w tym względzie, że relacja przyjmuje tu bardzo malowniczą i efektowną, niemalże wręcz powieściową postać...

Na koniec mamy zaś ciekawe podsumowanie owego starcia, m.in. w ujęciu późniejszych, nie zawsze najlepszych decyzji polskich i litewskich przywódców, którym nie udało się wykorzystać w pełni potencjału tego zwycięstwa, czego najlepszym przykładem jest nieudane oblężenie Malborka. Znajdziemy tu także interesujące odniesienia do tezy, iż bitwa pod Grunwaldem została przez te wszystkie lata nazbyt przeceniona względem swojej wagi dla przyszłych losów naszej części Europy, co może nas nieco zdziwić i zaskoczyć, aczkolwiek argumentacja na potwierdzenie tych słów jest więcej niż solidną.

Wielkość i wartość tej książki objawia się na kilku płaszczyznach. Po pierwsze, stanowi ona ciekawe, merytoryczne i niezwykle efektowne spojrzenie na grunwaldzkie starcie, obejmując swoją narracją absolutnie każdy aspekt oceny tego wydarzenia - od politycznego poprzez militarny, a na społecznym i kulturowym skończywszy. Po drugie, książka została napisana bardzo prostym, przystępnym i z pewnością nie stricte naukowym językiem, dzięki czemu może sięgnąć po nią absolutnie każdy czytelnik - również i ten, który na co dzień nie ma zbyt wiele wspólnego z historią średniowiecza. I wreszcie rzecz niezwykle istotna, czyli aktualność spojrzenia. Otóż autor opiera się zarówno na kanonicznych dziełach historiografii, jak też korzysta z najnowszych opracowań, które na przestrzeni ostatnich lat zmieniły nasze spojrzenie na owo wydarzenia sprzed 610 lat...

Zaletą jest również okazałe wydanie, cechujące się m.in. piękną i malowniczą okładką, doskonałą jakością papieru, przejrzystym układem treści, jak i też bogactwem różnego rodzaju grafik w postaci rysunków, rycin, zdjęć oraz skanów dokumentów. To wszystko sprawia, że lektura tej pozycji jest jeszcze ciekawszą, przyjemniejszą i bardziej kompletną na gruncie swojej naukowej merytoryczności. Oczywiście, poza tym warto docenić również fakt, że książka ta będzie stanowić naprawdę przyjemną dla oka pozycję w naszej domowej biblioteczce, a także sprawdzi się świetnie w roli prezentu dla miłośnika historii.

Jednym słowem: książka Jana Wróbla "Grunwald 1410" to pozycja niezwykle ciekawa, mająca nam wiele do zaoferowania, a przede wszystkim prezentująca nieco inne i zarazem dość zaskakujące spojrzenie na ową słynną bitwę. Myślę, że każdy sympatyk dziejów naszego kraju będzie w pełni usatysfakcjonowany lekturą. Ze swej strony oczywiście zachęcam was do sięgnięcia po ten tytuł - naprawdę warto!


Ocena recenzenta: 6/6