Gdybyś żył ponad 2000 lat temu i nie wiedział o istnieniu DNA jak byś tłumaczył fakt, że wszystkie konie są do siebie podobne? Czy uwierzyłbyś Platonowi i jego ideom- czyli doskonałym formom zwierząt i ludzi istniejącym, w innym świecie-w świecie idei, czy Arystotelesowi i jego podziałowi na formę i materię istniejącą w każdej żywej istocie? Czy wszystko płynie i się zmienia czy nic się nie zmienia, a ruch to tylko złudzenie? Skąd bierze się wiedza o świecie w naszym umyśle, czy jest tam 'ukryta' od urodzenia, czy "nie ma nic w umyśle czego nie byłoby wcześniej w zmysłach"? Czy w poznaniu ważniejszy jest rozum czy zmysły, które z nich daje pewniejsze poznanie? Z czego zbudowany jest świat: z żywiołów wody, ognia, wiatru i ziemi połączonych miłością, czy z monad, a może substancją tą jest sam Bóg? Czy da się udowodnić rozumem istnienie Boga czy jest to wyłącznie kwestia wiary?

Dopóki nie przeczytałam "Świat Zofii (Gaarder Jostein)" nie zdawałam sobie sprawy, że tak naprawdę niemal wszystko co dziś nazywamy nauką miało swój początek w filozofii. Filozofia to nie tylko pytania egzystencjalne jak: kim jestem, jaki jest sens życia, czy Bóg istnieje, skąd wziął się świat (choć to ostatnie jest też już zagadnieniem nauki), od niej wywodzą się wszystkie nauki przyrodnicze, teologia, psychologia, często współpracowała z matematyką i fizyką.

Dociekania filozofów na temat budowy świata, tego jak go poznajemy, jakie są relacje między ciałem a duchem, momentami wydają się tak abstrakcyjne i nierealne dla nas ludzi współczesnych, że aż śmieszne, bo kto by dziś pomyślał, że świat składa się z 4 żywiołów, które dzieli nienawiść i łączy miłość (co miało tłumaczyć zmiany w przyrodzie)? Ale tamci ludzie nie mieli mikroskopów (ani tysiąca innych urządzeń używanych dzisiaj do badań) a jedynie własne umysły. Dlatego jestem pełna podziwu dla Demokryta-żyjącego w starożytnej Grecji-który stwierdził, że świat składa się z nieskończenie wielu niepodzielnych, drobnych cząstek, które mają różne kształty i poruszają się cały czas w próżni, nazwał je atomami. Daleko temu do wiedzy naukowej, ale chyba i tak był najbliżej ze wszystkich opisanych w tej książce filozofów.
Podobały mi się poglądy Kierkegaarda przedstawione w "Świecie Zofii": "Musimy więc odróżnić filozoficzne pytanie o to czy istnieje Bóg, od stosunku pojedynczego człowieka do takiego pytania. Wobec takich pytań każdy człowiek stoi całkiem sam. Zbliżyć się do nich możemy jedynie przez wiarę. Rzeczy, które możemy poznać rozumem, są zdaniem Kierkegaarda absolutnie nieistotne(...). 8 plus 4 równa się 12(...). To przykład 'prawd rozumu'(...). Ale czy taką prawdę mamy włączyć do modlitwy wieczornej? Czy nad tym będziemy się zastanawiać w chwili śmierci? Nie, takie prawdy są być może obiektywne i powszechne, ale właśnie dlatego są całkowicie obojętne dla istnienia jednostki"*
Podobne poglądy przychodziły mi do głowy kiedy...uczyłam się na poprawkę z egzaminu z filozofii, która była powodem dla którego sięgnęłam po "Świat Zofii" po raz drugi w mym krótkim życiu. Tyle teorii filozoficznych, tyle traktatów i pism, a tak wiele z tych tekstów, do życia przeciętnego człowieka wydają się wnosić tak niewiele. Wiem, że może z drugiej strony ówczesna filozofia to trochę jak dzisiejsza nauka, ale odkrycia naukowe też są ważne dla pojedynczego człowieka, gdy wnoszą coś w jego życie np. nowe leki czy sposoby diagnozowania.

No i nie można zapomnieć o głównej zagadce książki, której rozwiązanie jest zaskakujące jak w dobrym kryminale- kim jest ojciec Hildy? Jak kartki, które wysyła do Zofii mają dotrzeć do jego córki?

Polecam książkę ludziom, którzy lubią wiedzieć po trochu z każdej-lub niemal każdej-dziedziny:)
PS. Egzamin z filozofii zdany;)

*"Świat Zofii" Jostein Gaarder, przekład Iwona Zimnicka wyd. Jacek Santorski&CO, Warszawa 1995,str 409 i 410