"Człowiek Boga" – w taki sposób św. Atanazy określa św. Antoniego, uznanego za protoplastę generacji mnichów, którzy po nim nastąpili. Ale czyż określenie "człowiek Boga" nie jest uniwersalną metaforą powołania chrześcijańskiego?

Życie zakonne, które w tradycji pojmowane jest jako radykalizacja eschatologiczna przyrzeczeń chrzcielnych, odbierane jest dlatego jako przykładowe dla wszystkich chrześcijan. W tradycji antycznej, przede wszystkim wschodniej, monastycyzm nie jest stanem oddzielnym, właściwym dla pewnej kategorii chrześcijan, ale punktem odniesienia dla wszystkich ochrzczonych, na miarę darów, jakie oferuje każdemu Pan, proponując siebie jako emblematyczną syntezę chrześcijaństwa. A zatem nie jakiś jeden ze sposobów przeżywania życia chrześcijańskiego, nie ekskluzywność stanu, ale paradygmat stanu chrześcijańskiego, skrystalizowany w formie szczególnie znamiennej i wyśmienitej. Mikołaj Kabasilas, autor bizantyjski z XIV wieku, ukazując zgodnie ze zwyczajem starożytnym rzeczy, zachęcając lub prorokując za pomocą gestów, opowiada apoftegmat pewnego starca, któremu postawiono pytanie, kim jest mnich. Ów starzec nic nie odpowiedział, ale zdjął ze siebie płaszcz i zaczął go deptać. Idąc jego śladem możemy powiedzieć, że mnich jest owym symbolem wezwanym do przypominania wszystkim radykalizmu życia chrześcijańskiego.

Rzeczywiście należy odwołać się do źródeł życia zakonnego i do jego symboli, które jeszcze dziś stanowią natchnienie i rozeznanie. Niniejsza książka pragnie być w tym pomocą.

[Bratni Zew, 2006]