Noty wydawnicze

Dziennik wyprawy, która zmieniła oblicze świata.

Pod koniec grudnia 1831 roku angielski okręt "Beagle" pod dowództwem kapitana Roberta Fitzroya wypłynął z portu w Plymouth, aby sporządzić mapy wybrzeża Ameryki Południowej. W podróż wyruszył również dwudziestodwuletni ambitny i świetnie wykształcony przyrodnik Karol Darwin, który miał przywieźć nieznane okazy roślin i zwierząt. Przywiózł jednak znacznie więcej...

Odwiedził Wyspy Zielonego Przylądka, gdzie w wysokim paśmie skał odkrył muszle, stanowiące dowód dla teorii o wznoszeniu i opadaniu lądu, Patagonię, w której odkrył szczątki wymarłych ogromnych ssaków, nieznanych dotąd nauce, był także w Chile, Peru, Tahiti, Nowej Zelandii i Australii. Okręt dotarł także na Galapagos – tam Darwinowi świat się zachwiał w posadach, a obserwacje fauny i flory stały się punktem wyjścia dla teorii ewolucji. Zaplanowana na dwa lata wyprawa ostatecznie trwała ponad pięć lat.

"Podróż na okręcie »Beagle«" czyta się jak najlepsze książki przygodowe. To nie tylko opowieść o odkrywaniu nieznanego, dziewiczego świata, gdzie nigdy dotąd nie stanęła stopa człowieka, ale i wgląd w jeden z najbardziej błyskotliwych umysłów epoki. Opowieść o tym, jak wiara zderza się z nauką – w końcu to Darwin pokazał, że wszystkie żywe organizmy pochodzą od tego samego przodka.


[Wydawnictwo Marginesy, 2019]

"Podróż na okręcie »Beagle«" można czytać na różne sposoby (choć od owego, formalnie nieobecnego, ewolucjonizmu uciec się nie da) i zawsze jest to lektura fascynująca. Po pierwsze więc jest to po prostu zapis wielkiej przygody, niemal turystyczny przewodnik po krajach tropików, z którego wiele się można dowiedzieć nie tylko o przyrodzie odwiedzanych przez Darwina obszarów, ale także ich historii, zabytkach i ludziach je zamieszkujących. Wszystkie z odwiedzanych terytoriów były w tym czasie europejskimi koloniami i stąd zawsze otrzymujemy opis dwu grup ludności - białych i tubylców (czyli "dzikich"), a w przypadku Ameryki Łacińskiej także czarnych niewolników i grup rasowo zmieszanych, czyli Mulatów i Metysów, którzy gdzieniegdzie dominują.

Darwin opisywał egzotykę, a egzotyka zawsze pociąga. Przez cały czas zachował swą młodzieńczą ciekawość i spontaniczność - oceniał, zachwycał się i oburzał. Jego opisy okrucieństw, których dopuszczali się biali wobec niewolników i Indian w Brazylii czy Argentynie, nie mogą nikogo pozostawić obojętnym. Ale wolny był też od wszelkiej poprawności politycznej i wyznawał powszechny wówczas prometeizm białej rasy, która niesie po świecie światło cywilizacji. Nie kryje oburzenia, gdy pisze o torturach, którym poddawani są niewolnicy, ale i wstrętu, jaki czuje na widok tubylców z Ziemi Ognistej, "najbardziej odrażających ludzi świata".

[Egis, 2008]