Książka: Ostatni mazur: Opowieść o wojnie, namiętności i stracie

„Ostatni mazur” to dzieło potomka jednego z bardziej znanych polskich rodów magnackich, który na podstawie rodzinnych papierów, fotografii i opowieści ciotki odtworzył historię dwóch pokoleń swojej rodziny. Wojna i następująca po niej zmiana ustroju odebrała polskim arystokratom praktycznie wszystko, czym przez setki lat wyróżniali się w tłumie rodaków: wielohektarowe majątki, pałace większe od dzisiejszych kilkudziesięciorodzinnych bloków, powozy, wystawne stroje i brylanty, polowania i bal...

1 Apetyt Architektów. Piwnica w czerwonej cegle, stoły nakryte obrusami w kratę, przydymione światło, nastrojowe świece, wysokie, masywne krzesła. Potwornie zimno. Miejsce sprawia wrażenie wybranego celowo – piwnica jest bardzo krakowska, a Kraków w książce ma znaczenie. Siadamy [1] w kąciku. Wkrótce przysiadają się do nas dwie starsze panie. Znacznie zaniżamy średnią wieku – jesteśmy chyba najmłodszymi czytelniczkami na spotkaniu. Andrew Tarnowski wita się z rodziną, tą jej częścią, która n...

Jak blisko jest Andrew Tarnowskiemu do Mickiewicza? "Ostatni mazur", jak "Ostatni zajazd na Litwie", przedstawia zmierzch pewnego świata.

Tarnowski opowiada o polskiej przedwojennej arystokracji, opisując XX-wieczne dzieje swojego rodu i rodzin z nim skoligaconych. Na historię życia tych niedostępnych ludzi składają się nostalgiczne wspomnienia autora z dzieciństwa, zapamiętane opowieści jeszcze dalej sięgające w przeszłość rodu czy korespondencja rodzinna. Wizerunek, jaki się wyłania, daleki jest od ideału: pod pozorami miłości i rodzinnej lojalności kłębią się nieokiełznane namiętności, zdrada i rozpad więzi. Autor nikogo nie wybiela ani nie usprawiedliwia. Dąży do przedstawienia prawdy, czasem gorzkiej i niewygodnej. Opisuje rodzinne dramaty i zawirowania na tle wydarzeń, które wstrząsnęły światem.

W czasie II wojny światowej członkowie rodziny rozpierzchli się po całym świecie: jedni uciekali przez bezdroża Rumunii i Jugosławii, inni czekali na koniec wojny we Francji, Szwajcarii i Wielkiej Brytanii. Tam też rodzina Tarnowskich osiadła na stałe.


[Wydawnictwo W.A.B., 2008]

Jeszcze inny [radziecki żołnierz - przyp. mój] na klęczkach mył twarz w sedesie, klnąc na zdegenerowaną arystokrację, kiedy pociągnął za łańcuszek i został ochlapany wodą.* Jadzia wspomniała o spustoszeniach, jakich dokonały wkraczające wojska radzieckie. "To byli bandyci. Dzikusy. Nie wiedzieli, do czego służy pasta do zębów. Do Polaków mówili: »Będziecie tańczyć tak, jak wam zagramy«". Żołnierze zgromadzili się we dworze, a oficerowie dostarczyli dziewczęta, wódkę oraz bimber i balowali pr...