Książka: Poezje [WL]

Pierwszy raz postanowiłem napisać recenzję zbioru wierszy – i to wierszy samej Anny Achmatowej, ze zbioru „Poezje” (Wydawnictwo Literackie, 1986). Wyboru dokonała Jadwiga Szymak-Reiferowa, ona też opatrzyła tom wyczerpującym i bardzo ciekawym posłowiem. Anna Achmatowa w 1913 roku, ostatnim – jak sama pisała – „normalnego świata”, miała 24 lata. Straszne czasy wojny, tak jednocześnie twórcze i burzliwe w jej życiu, naznaczone licznymi fascynacjami i romansami, zanurzone w wirze bohemy Sankt-Pe...

Autor pierwszej monografii o Annie Achmatowej, Borys Eichenbaum, pisał, że w Rosji lat dwudziestych rozbrzmiewały najwyraźniej "trzy głosy: tragiczny głos Błoka, krzyk Majakowskiego i szept Achmatowej". W 1929 r. Włodzimierz Pozner, prezentując poetkę francuskim czytelnikom na łamach "Panorame de la litterature russe contemporaine", użył określenia: "Achmatowa - czyli Kobieta, Achmatowa - czyli Wdzięk". A znacznie później napisał o niej wybitny radziecki literaturoznawca Wiktor Żyrmunski, że dla odtworzenia ulotnych stanów duchowych potrafiła znaleźć formy niezwykle dokładne i zwięzłe: kontynuowała tradycje wywodzącej się z klasycyzmu XVIII w. epigramatyczności oraz folkloru rosyjskiego.

Tej najwybitniejszej rosyjskiej poetce przypadł w udziale niełatwy los. Urodzona w 1889 r., przeszła wraz z krajem, w którym żyła i którego nigdy nie chciała opuścić, najcięższe etapy jego rozwoju. Związana w początkach drogi poetyckiej z grupą akmeistów (Gumilow, Gorodecki, Narbut, Mandelsztam), debiutowała w 1912 r. tomikiem wierszy pt. "Wieczór". Głośny sukces pierwszych zbiorków, sława i beztroskie życie - wszystko to poszło w niepamięć po przemianach, jakie przyniósł ze sobą burzliwy okres rewolucji, wojny domowej i pierwszych lat porewolucyjnych. Poezja Achmatowej z biegiem czasu nabiera dramatycznej, wręcz tragicznej wymowy, dorównując lakonizmem, klasyczną formą i ścisłą konkretyzacją pojęć randze doniosłych, przełomowych w życiu kraju chwil.

Po debiucie w 1912 r. Achmatowa wydaje do 1922 r. jeden za drugim następne zbiory wierszy: "Różaniec" (1914), "Białe ptaki" (1917), "Dmuchawiec" (1921) oraz "Anno Domini" (1922). Później następuje długi okres milczenia - dopiero w 1940 r. ukazuje się pierwszy po przerwie wybór wierszy. W czasie wojny wydała jeden zbiorek poezji, po wojnie jeszcze trzy, z których ostatni, zatytułowany "Bieg czasu", ukazał się na rok przed jej śmiercią (zmarła w 1966). W 1965 r. Achmatowa - jako pierwsza bodaj na świecie poetka - otrzymała tytuł doktora honoris causa na uniwersytecie w Oksfordzie, rok wcześniej (w 1964) - międzynarodową nagrodę poetycką "Etna-Taormina".

[Wydawnictwo Literackie, 1986]