Dodany: 27.12.2007
|
Autor: joa1
Jędrzej Rogoyski z Rogoźnika herbu Brochwicz (1815—1862), ziemianin galicyjski, prezentuje się po raz pierwszy jako nikomu nie znany autor "Pamiętników moich". Ich wartość polega może nie tyle na tym, co, ile na tym, jak one mówią. Trzeba bowiem od razu powiedzieć, że Jędrzej Rogoyski jest wybornym facecjonistą. Takim się też przedstawia w swoich wspomnieniach, które swym artystycznym kształtem świadczą o nieprzeciętnym talencie literackim autora.
"Pamiętniki moje", po raz pierwszy udostępnione z rękopisu w niniejszym wydaniu, pisał autor "dla swojej własnej satysfakcji", dla własnego zadowolenia. Ale z tym hobby łączyło się ojcowskie zamierzenie, aby syn jego "miał wiadomość o stosunkach familijnych i domowych". Szczególną atrakcję stanowi to, że wspomnienia te nie były pisane z myślą o ich publikacji i że w intencji pamiętnikarza miały one pozostać tajemnicą rodzinną. Jeśli stało się inaczej, to z tego powodu, że owe wspomnienia, komponowane w zasadzie chronologicznie, w miarę jak narastały, zaczęły wychodzić z kręgu spraw osobistych, ustępując miejsca sprawom bardziej ogólnym, narodowym, stając się ważkim źródłem wiedzy o określonej rzeczywistości.
Jędrzej Rogoyski pisał bardzo szczerze, intymne fakty z życia familijnego przedstawiał spontanicznie, naturalnie. Kreślił świetne portrety psychologiczne wykazując niepospolity zmysł obserwacji. Był obdarzony poczuciem humoru i tym samym potrafił zachować odpowiedni dystans w stosunku do świata i ludzi. Toteż w jego pamiętnikach znajdujemy urocze obrazki obyczajowe oraz przygody, ujawniające u autora zdolność dostrzegania zabawnych stron życia.
"Pamiętniki moje" Jędrzeja Rogoyskiego należą do memuarystyki szlachecko-ziemiańskiej, a przez swoją autentyczność mogą uchodzić za świadectwo przeobrażeń, jakie dokonały się w XIX-wiecznym społeczeństwie polskim zaboru austriackiego. Kultura języka i wyobraźnia, umiejętność zaciekawiania, fantazja i humor Jędrzeja Rogoyskiego sprawiają, że napisane przez niego "Pamiętniki moje" mogą i powinny uzyskać miejsce w polskiej literaturze pamiętnikarskiej, także tej, która wyróżnia się wartością artystyczną.
[Instytut Wydawniczy Pax, 1972]