Książka: Gnój

Są książki, które mi się nie podobają, ale które głupio mi krytykować ze względu na tematykę. Niech to będzie na przykład dziennik kobiety, która przez rok próbowała pogodzić się ze stratą ukochanego męża, jednocześnie pielęgnując leżącą na intensywnej terapii córkę – jak mogę się przyznać, że mnie znudził? Tak właśnie jest z "Gnojem". Wojciech Kuczok zastrzega na okładce, że jest to "powieść antybiograficzna", a na stronie piątej, że "wszystkie postacie i wydarzenia (…) są fikcyjne"[1]. Zał...

Za tę niewielką książeczkę Wojciech Kuczok otrzymał Nike, a Magdalena Piekorz także na jej podstawie zrealizowała film pt. "Pręgi". Czym lub kim jest gnój? Czy tym bagnem, które Kuczok z niezwykłą wnikliwością opisał, czy może chłopcem, o którym opowiedział? Czy gnój to pełne przemocy dzieciństwo chłopca, czy może gnojem był sam chłopiec w oczach swojego ojca? Ciężko będzie odzyskać nadwątlone wcześniej zaufanie do Nike. Książka Kuczoka niewątpliwie w tym bardzo pomaga. Jeśli mediom przez prz...

To książka, która zagrała dla mnie nie stylem, a emocjami. Przeczytałem ją, ja wiem, jakieś kilkanaście dni temu. Może mniej, może więcej. Gdzieś tam w zakamarkach pamięci zostało coś o gwarze śląskiej, którą, niekultywujący miejscowej tradycji, posługiwali się w chwilach wzburzenia, o miejscu akcji, na które wskazuje przepływająca Rawa bądź „niebiescy” w kontekście miejscowego klubu piłkarskiego. Katowice, Chorzów? Cóż ja mogę wiedzieć o Górnym Śląsku, oddalonym od moich stron o kilkaset kilome...

Zazwyczaj nie czytuję od razu książek, które otrzymały jakieś ważne wyróżnienia. Pewnie się obawiam, że gust jury zabije moje własne literackie preferencje. I tym razem tak się stało. Sporo słyszałem o tej powieści, o jej nowatorskim podejściu do problemu toksycznej rodziny i tak dalej. Przede wszystkim Kuczok pisze bardzo sprawnie i wartko. Rzadko ulega manierze pisarzy średniego i starszego pokolenia, którzy karmią nas frazami trudnymi do zapamiętania. A więc już sama warstwa językowa trafi...

„Pejcz nie był zbyt długi, miał około czterdziestu centymetrów długości, był za to gruby, krępy-gumowy nahaj, twardy i wypełniony w środku”*. Tak właśnie rozpoczyna się jeden z trzech rozdziałów pewnej książki. Nie! Nie mogę powiedzieć, że jest ona jedną z wielu. Ona jest wyjątkowa. Już sam tytuł zdradza nam, iż mamy do czynienia z czymś niespotykanym, niecodziennym... Porusza jakąś strunę naszej świadomości, wzbudza ciekawość: „Gnój” Wojciecha Kuczoka - to o nim mowa. Wchodzę do księgarni...

W jednym z warszawskich kabaretów, przed Wielką Wojną, pojawił się Murzyn. Tak, taki prawdziwy, czarny. Choć teraz to się chyba poprawnie nazywa Afroamerykanin. Z drugiej jednak strony, jeśli czarny nie jest z Ameryki, to… No, mniejsza z tym. Czarnoskóry mieszkaniec planety Ziemia zrobił, nie wiedzieć czemu, niesamowitą furorę. Po kilku tygodniach każdy kabaret czy inny podobny przybytek w stolicy miał w programie Murzyna. Po kilku miesiącach Murzyni byli obecni na deskach, estradach i parkie...

Powieść, którą dobrze się czyta, zasługująca bez wątpienia na te wszystkie "splendory", które na nią spłynęły. Zastanawiałem się jakiś czas po przeczytaniu powieści, czy jest to rzecz o rodzinie? Jeśli tak, dziwna to rodzina! Dla mnie "Gnój" jest raczej spektaklem dwóch osób - ojca i syna, a cała reszta jest mimo wszystko "jakimś tam" mniej ważnym, mniej znaczącym dodatkiem. Dramat fizycznie i psychicznie dręczonego dziecka, które na dobrą sprawę nie ma gdzie się ukryć, a może bardziej obraz...

„Gnój” to historia dzieciństwa syna starego K., o ile ten etap jego życia w ogóle można nazwać w taki sposób. Historia dorastania w starym domu, wybudowanym jeszcze przez ojca starego K. przed nadejściem wojny, gdzie chyba tylko ściany nie pozostają głuche na dramat w nich się rozgrywający, pomimo iż oprócz matki chłopca słyszeć powinni go jeszcze ciotka i wujek, rodzeństwo starego K. Zarówno siostra, jak i brat starego K. byli samotni, jak gdyby jedynym z trójki rodzeństwa zdolnym do założenia ...

Dawno już zamierzałam przeczytać tę książkę, ale nie mogłam się do tego zmobilizować. Jakaś niezrozumiała moc mnie od niej odpychała. Ale czy taka znowu niezrozumiała? Może moja niechęć do "Gnoju" miała poważne uzasadnienie? Myślę, że mogło tak być dlatego, bo oglądałam "Pręgi" i nie zrobiły one na mnie wcale ogromnego wrażenia. Film był, w moim odczuciu, przereklamowany, spodziewałam się, że i "Gnój" nie jest tak dobry, jak wszyscy mówią. Dlatego żadne przejawy zachwytu nad tą książką mnie do n...

Przeczytałam książkę, bo poleciła mi ją pani bibliotekarka. Poza tym zaciekawiła mnie ta nagroda Nike i to, że akurat było trochę głośno o tej książce ze względu na ekranizację. Mam mieszane uczucia względem tej powieści. Książka opowiada o małym chłopcu, który żyje z rodzicami gdzieś na Śląsku, niemal w patologicznej rodzinie. Zresztą, nie niemal, ale w patologicznej rodzinie. Jest ciągle bity przez ojca, nie potrafi się przed nim bronić, matka też nie potrafi wstawić się za synem. Chłopiec ...

Postawmy sobie pytanie... Która książka jest najciekawsza? Wydawać by się mogło, że jest to jedno z tych pytań, na które po prostu odpowiedzi udzielić się nie da. A jednak. Według mnie na miano takiej powieści zasługuje po prostu nasze Życie. Właśnie ta szara rzeczywistość, która nas otacza. Każdego dnia na całym świecie ludzie zapisują swoimi poczynaniami kartki największej i najciekawszej lektury. Odpowiedź wymijająca, prawda? No dobrze, zmierzałam do tego aby oznajmić wszem i wobec, że najlep...

Nie podobało mi się. Powiem to od razu, żeby mieć już z głowy. Dla sprawiedliwości: przestało mi się podobać gdzieś tak po przeczytaniu dwóch trzecich z 212 mocno naciąganych stron. To naciąganie objętości to mój pierwszy zarzut, najbardziej błahy, ale widoczny już w momencie wzięcia książki do ręki. Wydana brzydko, na lichym papierze, widać oszczędności na kosztach. I do tego zrobienie objętości na siłę: na stronę "Gnoja" ("Gnoju"?) wchodzi ok. 1270 znaków, co w przeliczeniu daje ok. 150 stron ...

Pod postacią "Gnoju" dostajemy od Wojciecha Kuczoka momentami przejmującą, momentami zabawną, momentami przynudną i nieznośną opowieść o zabryzganym, zniekształconym wypaczeniami, beznadziejnym świecie dzieciństwa, z którego być może, mimo najszczerszych chęci, nie będzie można sie już wydobyć po kres swych dni. "Młodość Mistrzu, jest rzeźbiarką, co wykuwa żywot cały, choć przeminie sama szparko, cios jej dłuta wiecznotrwały" - pisał przed laty Krasiński do swego przyjaciela Kajetana Koźmiana. D...

Myślałam, że będzie to "typowa" książka o przemocy w rodzinie: patologia, nieszczęśliwe dzieciństwo, margines społeczny i nastepstwa dorastanie w takich a nie innych warunkach... Żeby każdy wiedział, jak tam źle jest na dole i mógł docenić swój ciepły acz niedoskonały kącik. Takie skojarzenia przywołuje tytuł, okładka... Ale nie. Jest tam dużo więcej. Postać starego K. jest tak prawdziwa, wszystko tak pozornie sprzeczne tak do siebie pasuje. Ci wszyscy Ojcowie, Głowy i Żywiciele Rodzin dają się ...

"»Gnój« jest historią rodzinnego piekła, opowiadaną przez dziecko, które już to wszystko ma za sobą, ale z jakichś przyczyn dzieckiem być nie przestało".

W. Kuczok


Wojciech Kuczok (ur. 1972) - prozaik, krytyk filmowy, scenarzysta. Autor powieści "Gnój" (W.A.B. 2003), "Senność" (W.A.B. 2008) i "Spiski. Przygody tatrzańskie" (W.A.B. 2010) oraz zbiorów opowiadań: "Opowieści słychane" (1999), "Szkieleciarki (2002), "Widmokrąg" (W.A.B. 2004) i "Opowieści przebrane" (W.A.B. 2005). Powieść "Gnój" uhonorowano m.in. nagrodą NIKE i Paszportem "Polityki", przełożono ją na piętnaście języków; na podstawie wybranych wątków autor napisał scenariusz filmu "Pręgi", wyreżyserowanego przez Magdalenę Piekorz. "Senność" została przełożona na język niemiecki i rosyjski; filmową wersję "Senności" także wyreżyserowała Magdalena Piekorz. Kuczok pisuje ponadto eseje: w 2006 roku nakładem W.A.B. ukazał się zbiór "To piekielne kino", w 2009 kolejna książka o filmie - "Moje projekcje".


[Wydawnictwo W.A.B., 2010]

William Wortsworth powiedział, że "Dziecko jest ojcem człowieka". W tej książce potwierdza się ta teza w 100%. Za czasów młodości poniżany, niedoceniany, bohater nie potrafi odnaleźć się w świecie Starego K. - w świecie dorosłych. Przerażające, ale takie scenariusze życie też pisze. Książka bardzo mi się podobała, o ile taka tamatyka może się podobać. Ciekawie napisana, wciągająca. Prawdopodobnie, gdyby nie fakt, że wykorzystałam "Gnój" w swojej pracy maturalnej (została mi ona polecona prze...

No cóż... Trochę się przeliczyłam. Książka, na którą bardzo długo czatowałam, której szukałam w kilku bibliotekach, bo bardzo chciałam ją przeczytać. Gdy ją znalazłam, byłam taka szczęśliwa, że hej! Od razu się dobrałam do knigi, oczekując jakiegoś wielkiego "gnoju", a tu? Czytając to, co jest na okładce, pomyślałam, że będzie to zapierająca dech w piersiach powieść. Nie, żebym była osobą pragnącą przemocy czy krwi. Właśnie dlatego nadałam taki tytuł tej recenzji: myślałam, że będzie hardcor...

Gdy zaczynałam czytać tę książkę zastanawiałam się, czy autor nie krzywdzi tych, co mają rzeczywiście takie życie. Kończąc lekturę stwierdziłam, że autor ratuje tych ludzi. Dlaczego? Ponieważ pokazuje, iż pewien zewnętrzny dystans do tego, co nas otacza, jest zdrowy, a wewnętrzne przeżywanie w sposób zrozumiały tylko dla jednostki, która te myśli tworzy swym umysłem świata własnego, stworzonego na odbieranie reakcji istnienia w takiej sytuacji, jest bezpieczne dla naszego dalszego funkcjonowania...