Dodany: 17.01.2013
|
Autor: fnord23
Nie znany w Polsce, w literaturze przekładów, Synezjusz z Cyreny jest ostatnim, znanym z imienia reprezentantem sofistycznej retoryki doby nowożytnej, chociaż sofistą nie był. Urodził się około 370 r. w Cyrenie, doryckiej kolonii u północnych wybrzeży Afryki, w libijskiej Pentapolis*.
„Pochwała łysiny” wprowadza nas w czysto sofistyczną dziedzinę adoksografii – ádoksa prágmata – utworów literackich, osnutych na błahej, mało ważnej, nieistotnej tematyce. Uprawiała ją zarówno grecka retoryka doby starożytnej, jak i nowoczesnej. Charakterystyczne cechy tego oryginalnego gatunku literackiego, zrodzonego na gruncie sofistyki, jako owoc długoletnich ćwiczeń na schematach szkolnych stanowią: 1. odwracalność wartości dyskutowanych zagadnień; 2. obliczona na efekt forma literacka; 3. błaha tematyka. Wszystkie te elementy mają źródło w sofistyce**.
W konstrukcji „Pochwały” wyraźnie można odróżnić poszczególne partie: wstęp, gdzie Synezjusz wyłuszcza motywy, dla których występuje przeciwko Dionowi Złotoustemu i wszystkim miłośnikom długich włosów: trichoplastai, philokomoi, kometai, narratio, w którym referuje sam przedmiot sprawy streszczający się w postawionej tezie, iż łysina nie przynosi ujmy łysym. W następnej części – probatio – uzasadnia wysuniętą tezę w mocnej i bardzo sugestywnej argumentacji, imponującej bogactwem dowodów, czerpanych z różnego rodzaju dziedzin takich, jak: astronomia, botanika, zoologia, filozofia, myślistwo, poezja, medycyna, mitologia, historia, etyka***.
---
* Leon Kotyński, „Wstęp”, w: Synezjusz z Cyreny, „Pochwała łysiny”, wyd. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1962, s. 5.
** Tamże, s. 15.
*** Tamże, s. 19.