Książka: Ballada o wzgardliwym wisielcu oraz dwie gawędy styczniowe

Barwna i wciągająca opowieść Stanisława Rembeka o powstaniu styczniowym to nie tylko działający na wyobraźnię zapis walk powstańczych. To scena, na której rozgrywają się odwieczne ludzkie dramaty – zdrada, niewierność, przypadek, przeznaczenie.

Na podstawie jego wizji powstania styczniowego Juliusz Machulski nakręcił znakomity film „Szwadron”.


„Po raz pierwszy zetknąłem się z nazwiskiem Stanisława Rembeka latem 1977 roku, gdy w zamojskiej księgarni wpadła mi w rękę książka »Ballada o wzgardliwym wisielcu«...
Po lekturze kilku stron wiedziałem już, że od książki się nie oderwę. Natychmiast ją kupiłem i kiedy przeczytałem, zrozumiałem dwie rzeczy. Że trzeba z tego zrobić film! Nigdy nie zapomnę gęsiej skóry, która towarzyszyła mi przez całą lekturę, a zwłaszcza przy dwóch scenach: egzekucji młodziutkiego powstańczego kuriera Symchy i szarży rosyjskich dragonów na czworobok polskich kosynierów. Pewnie to właśnie te dwie sceny zadecydowały, że zakochałem się w tej książce.
Nigdy nie czytałem lepszej polskiej prozy historycznej”.

Juliusz Machulski


„Akcja filmu opartego na książce Stanisława Rembeka rozgrywa się w roku 1863 na ziemiach zaboru rosyjskiego. Bohaterem »Szwadronu« jest pochodzący ze szlacheckiej rosyjskiej rodziny młody baron Fiodor Jeremin. Wstępuje on na ochotnika do szwadronu dragonów – chce zaimponować dziewczynie, w której zakochał się bez wzajemności. W Polsce wybucha powstanie, Jeremin zgłasza się do oddziału wysłanego do jego stłumienia. Wydaje mu się, że Polacy pokonani zostaną z łatwością, a on bez większego wysiłku zdobędzie stopień oficerski, ordery, łupy i sławę bohatera. W szwadronie służy również rotmistrz Dobrowolski, Polak. Właśnie on wyróżnia się największym okrucieństwem wobec miejscowej ludności. Patrol rosyjski chwyta młodego Żyda Symchę”.

Źródło: www.filmpolski.pl


Stanisław Rembek (ur. w 1901 w Łodzi, zm. w 1985 roku w Warszawie). Z wykształcenia historyk. Lata 1919-1921 spędził w wojsku, także jako żołnierz frontowy podczas wojny polsko-bolszewickiej. Uczestniczył w obronie Warszawy, współpracował z prasą konspiracyjną, nauczał w tajnym nauczaniu.
Debiutował w 1922 roku. Doświadczenia na froncie zainspirowały go do napisania powieści o wojnie polsko-bolszewickiej „Nagan” (1928) oraz „W polu” (1937). Za powieść „W polu” otrzymał nagrodę Fundacji im. Franciszka Salezego Lewentala i nagrodę miasta Kalisza im. Adama Asnyka. Potem opublikował „Wyrok na Franciszka Kłosa” (1947) oraz zbiór opowiadań „Ballada o wzgardliwym wisielcu oraz dwie gawędy styczniowe” (1956) – obie książki przeniesiono na ekran. Po wojnie znalazł się na indeksie. Współpracował z Instytutem Wydawniczym PAX. Po 1956 roku publikował w piśmie społeczno-politycznym „Kierunki”. Pisał też dzienniki, które wydano dopiero po jego śmierci (1997).

[Zysk i S-ka, 2013]