Dodany: 15.06.2022
|
Autor: Marylek
Sytuacja twórcy na emigracji opisywana i przedstawiana była na rozmaite sposoby: jako dojmująca i przykra codzienność, jako zaszczytna lub ofiarna misja, jako przekleństwo, względnie jako jedna z odmian nowoczesnego wydziedziczenia i obcości artysty. Dla jednych emigracja była szansą wyjścia z polskiego partykularza w szeroki świat, dla innych zstąpieniem w anonimowość i pustkę, jedni widzieli w niej wyzwanie skłaniające do przewartościowania życia i poszukiwania nowej poetyki, inni żyli i pisali tak, jakby nie opuścili swojej Litwy, Mazowsza czy Galicji. Wszyscy borykali się z emigracyjną codziennością, która była przedmiotem beznamiętnego opisu, kpiny, satyry, przedstawiano ją patetycznie bądź sentymentalnie, względnie w ogóle jej nie przedstawiano. Innymi słowy, bycie pisarzem na emigracji obrastało mitologią twórcy wygnanego, zwycięzcy lub ofiary, zapoznanego geniusza, względnie kogoś z talentu obrabowanego.
Pisarze polscy przebywający po roku 1939 na wychodźstwie różnie tematyzowali w swojej twórczości sytuację twórcy na emigracji, odwołując się do rozmaitych konwencji, języków i tradycji. Problematyzowali ją w utworach autobiograficznych i fikcjonalnych, fabularnych i dyskursywnych, w liryce, epistolografii, eseistyce i diarystyce. Dziś próbujemy rozpoznać i opisać najważniejsze przejawy pisarskiej emigracyjności oraz sposoby jej artykułowania. Wskazać możliwości ukazania nieujawnionych dotąd sensów, które kryją utwory powstałe na emigracji. Ale, co znaczy obecnie słowo "emigracja", jak rozumieć prozę i poezję tworzone przez Polaków poza krajem w przeszłości i dzisiaj? Czy można mówić o paradygmacie polskiej dwudziestowiecznej literatury emigracyjnej? Jak wyglądają jej interpretacje czynione ze stanowiska kultur obcych, drugich ojczyzn jej autorów? Co wnoszą nowe odczytania dokonywane przy użyciu narzędzi antropologii kulturowej, rozpatrującej interakcje między swojskością i obcością oraz studia postkolonialne, badające dyskursy zwycięzców i zdominowanych, efekty władzy metropolitalnego centrum nad mieszkańcami opanowanych przemocą terytoriów? Na takie i inne pytania próbują odpowiadać teksty zamieszczone w tym tomie.
[Wydawnictwo Elipsa, 2005]